ترکیه محتویات جغرافیا[ویرایش] تقسیمات کشوری و شهرها[ویرایش] مردم و زبان[ویرایش] اقتصاد[ویرایش] تاریخچهٔ پرچم[ویرایش] نگارخانه[ویرایش] جستارهای وابسته[ویرایش] پیوند به بیرون[ویرایش] منابع[ویرایش] منوی ناوبری۳۹°۱۰′۰۰″شمالی ۳۵°۴۰′۰۰″شرقی / ۳۹٫۱۶۶۷°شمالی ۳۵٫۶۶۶۷°شرقی / 39.1667; 35.6667۳۹°۵۵′ شمالی ۳۲°۵۰′ شرقی / ۳۹٫۹۱۷°شمالی ۳۲٫۸۳۳°شرقی / 39.917; 32.833وووگزارشی از وضعیت علویون ترکیه در دوره معاصرمدخل «ترکیه» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامیمدخل «ترکیه» در دانشنامهٔ جهان اسلاممعرفی ترکیهنمایه کشورها: ترکیهدرگاه رسمی گردشگری در ترکیهThe Word factbook- CIA(2001) HLA alleles and haplotypes in the Turkish population: relatedness to Kurds, Armenians and other Mediterraneans Tissue Antigens 57 (4), 308–317Tissue Antigens. Volume 61 Issue 4 Page 292-299, April 2003. Genetic affinities among Mongol ethnic groups and their relationship to Turks«Excavating Y-Chromsome Haplotype Strata in Anatolia»trtrip.com«Turkey: Situation of women who wear headscarves»نسخهٔ اصلی“مقایسه وضعیت حجاب در ایران و ترکیه”Turkeyووووووووووووو
آرتویناردوآماسیهبارتینبایبورتبولیترابزونتوقاتچورومدوزجهریزهزونگولداغسامسونسینوپقره‌بوکقسطمونیگوموش‌خانهگره‌سوناردهانارزرومارزنجانآغریالازیغایغدیربتلیسبینگولتونج‌ایلیحکاریسعردقارصملطیهموشوانآدانااسپارتاآنتالیابوردورختایعثمانیهقهرمان مرعشمرسین
آرژانتین
استرالیا
برزیل
کانادا
جمهوری خلق چین
اتحادیه اروپا
فرانسه
آلمان
هند
اندونزی
ایتالیا
ژاپن
مکزیک
روسیه
عربستان سعودی
آفریقای جنوبی
کره جنوبی
ترکیه
بریتانیا
ایالات متحده آمریکاآمبردباغابردبرداوان (غالینجاکار)بجنیبولورابردداشتادامدژ اربونیقلعه ایروانیرتیجمعبد گارنیدژ هالیدزورهورومکاکاوابردتیشبانیلوری برداودزابردپروشابردسارداری‌برددژ سیاه (گیومری)سمباتابردتیشبانیاوشی بردوُرتنابردباش‌قلعهارچیشجزیره آختامارآنیآدل‌جوزباگراسCorycusدغوبایزیدهایکابردروم‌قلعهلامپرونLevonkla (Yılankale)ملازگردتوپراق‌قلعهسروانتی‌کاردیادینتوشپافکهقلعه وانکوراوغلودده قورقودعاشیقDarir of ArzurumFatma Khanum Aniحبیبیحجاری تبریزیکشوریمحمد امانیمسیحینصیر باکویروحی بغدادیجهانشاه قراقویونلوخسته قاسمسلطان یعقوبشاه اسماعیل یکمشاه طهماسب یکمصائب تبریزیطرزی افشارعزالدین حسن‌اوغلو اسفراینیعمادالدین نسیمیقاسم انوارقاضی برهان‌الدینقوسی تبریزیمحمد فضولیAfag Masudعلی اکبرAlmas IldyrymآنارBaba Punhanبختیار وهاب زادهچنگیز عبدالله‌افالچین افندی‌افElchin SafarliFikrat GojaGasham Najafzadehهدایتالیاس افندی‌افIsa MughannaKhalil Rza UluturkLala HasanovaMadina GulgunMagsud IbrahimbeyovMammad ArazManaf SuleymanovNatig RasulzadehQilman IlkinSeymur BaycanSuleyman RustamVagif SamadoghluVidadi Babanliاسماعیل شخلیاکرام آیلیسیبهار شروانیسهندثمین باغچه‌بانجبار باغچه‌بانحمید نطقیحیدر عباسیرامیز روشنرجب ابراهیمیرستم ابراهیم‌بیگفرسول رضارسول یونانسید محمدحسین شهریارصمد بهرنگیعلی ناظمغلامحسین بیگدلیغلامحسین ساعدیگنجعلی صباحیمروارید دلبازیمهدی حسینمیرزا ابراهیموفناصر منظورینصرت کسمنلینگار رفیع‌بیگلییدالله مفتون امینیDavid Gareja monastery complexگرجستانآذربایجانمنطقه‌های اشغال‌شدهٔ شمال عراقدولت عراقکردستان عراقجولان غربیاسرائیلسوریهختایترکیهسوریهقره‌باغارمنستانقره‌باغآذربایجانقبرسقبرس شمالیمنطقه بی‌طرف عراق-عربستانعراقعربستانکشتزارهای شبعااسرائیللبنانسوریهمنطقهٔیهودا و شومروناسرائیلفلسطین
الگو:سازمان‌های بین‌المللیترکیهآسیای غربیاروپای شرقیاوراسیاایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۲۳ (میلادی)بنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در آسیابنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در اروپابنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در ترکیهجمهوری‌هاجنوب شرقی اروپادریای اژهدولت‌های مدرن ترکسانسور اینترنت بر پایه سازمانسانسور اینترنت بر پایه کشورفهرست کشورهای در گستره بیش از یک قارهکشورهای آسیای غربیکشورهای آسیاییکشورهای اروپاییکشورهای اسلامیکشورهای خاور نزدیککشورهای خاورمیانهکشورهای ساحلی مدیترانهکشورهای عضو سازمان ملل متحدکشورهای عضو سازمان همکاری اسلامیکشورهای عضو ناتوکشورهای گروه ۲۰گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعهمدیترانه شرقی
ترکی استانبولیترکی استانبولیاوراسیاییآناتولیآسیای کوچکآسیاخاورمیانهتراکیهبالکاناروپاایراننخجوانارمنستانگرجستانعراقسوریهبلغارستانیوناندریای سیاهمرمرهاژهدریای مدیترانهبسفرداردانلسی و هفتمکشور ایرانسنیعلویلائیکاسلامعید فطرعید قربانترککردترکی (استانبولی)خط عربیجنگ جهانی اولآتاترکخط لاتینامپراتوری عثمانیخاورمیانهایرانجمهوری آذربایجانارمنستانگرجستانعراقسوریهیونانبلغارستانمدیترانهآنکاراترکیاستانانتاکیهایزمیتآداپازاری
آنکارا
بورساآناتولینوسنگیدوران باستانلودیهایونیاپیش از میلادکورش بزرگهخامنشیاسکندرپ.م.آسیای کوچکسلوکیانرومیانامپراتوری رومکنستانتینامپراتوری روم شرقیکنستانتینوپلقسطنطنیهاستانبولاسلامبولروم شرقیامپراتوری بیزانسسلجوقیآلب ارسلانملازگردرومانوس چهارمزبان ترکیامپراتوری بیزانسآنکاراهجری خورشیدیعثمانیبایزید ایلدرمتیمور لنگخواجه علی سیاهپوششیعه‌نشینشاه اسماعیل یکمایرانقزلباش‌هاه. خسلطان محمد فاتحامپراتوری بیزانسقسطنطنیهکنستانتیناستانبولقرون جدیدتاریخ اروپاسلطان سلیم یکمشاممصرعراقحجازعربستانبالکاناروپاخلیفهمسلمانانسلطان سلیم یکمشاه اسماعیل یکمجنگ چالدرانسلیمان یکمقانونیوینشاه تهماسب صفویسلطانیهامپراتوری عثمانیجنگ اول جهانیبریتانیااصل جدایی دین از سیاستآتاترکخط لاتینزبان ترکیمجلس بزرگ میهنی ترکیهحزب خلق جمهوری خواه ترکیهعصمت اینونوپان‌ترکیسمقبرسیونانحزب کارگران کردستانسازمان مللناتوجامعه اروپامردمسالاریاتحادیه اروپاترکی استانبولیکردیارمنیزازاهاترکی آذربایجانیلازهاعرب‌هاگرجی‌هاچرکس‌هاکردهایارمنی‌هاآذربایجانی‌هالازهاعرب‌هادی‌ان‌ایزبان‌های ترکیکروموزوم ایگرگآسیای میانهآفریقایی‌هاشارش ژنیمیتوکندری دی‌ان‌ایعصر برنزامپراتوری رومترکان سلجوقیجنگ ملازگردآسیای صغیرامپراتوری بیزانسامپراتوری عثمانیسکولارجدایی دین از سیاستحجاب اسلامیآموزش عالیکشاورزیحمل و نقلترکمن سلجوقیعثمانیصلیب سرخ جهانیهنری دونانتمسیحهلال احمرشیر و خورشید سرخنمادازبکستانالجزایرپاکستانترکمنستانتونسجمهوری آذربایجانسنگاپورمالزیموریتانیلیبیافسوسدانشگاه بغازیچیدانشگاه استانبولاستانبولدریای سیاهآراراتلهستانی‌هااستانبولمسجد سلطان احمداستانبولازمیرادیرنهسماعآلانیاپاموک کالهایاصوفیهآلبانیآندوراارمنستاناتریشجمهوری آذربایجانبلاروسبلژیکبلغارستانکرواسیقبرسدانمارکاستونیفنلاندفرانسهگرجستانآلمانیونانمجارستانایسلندایرلندایتالیاقزاقستانلتونیلیختن‌اشتاینلیتوانیلوکزامبورگجمهوری مقدونیهمالتمولداویموناکومونته‌نگروهلندنروژلهستانپرتغالرومانیروسیهصربستاناسلواکیاسلوونیاسپانیاسوئدسوئیسترکیهاوکراینجمهوری آذربایجانجمهوری ترک قبرس شمالیگاگائوزقره‌قالپاقستانقزاقستانقرقیزستانترکیهترکمنستانازبکستان
سین‌کیانگ
ترکیه
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مختصات: ۳۹°۱۰′۰۰″شمالی ۳۵°۴۰′۰۰″شرقی / ۳۹٫۱۶۶۷°شمالی ۳۵٫۶۶۶۷°شرقی / 39.1667; 35.6667
| جمهوری ترکیه Türkiye Cumhuriyeti ترکیه | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
شعار ملی: آشتی در میهن، آشتی در جهان | ||||||
سرود ملی: مارش استقلال | ||||||
 | ||||||
| پایتخت | آنکارا ۳۹°۵۵′ شمالی ۳۲°۵۰′ شرقی / ۳۹٫۹۱۷°شمالی ۳۲٫۸۳۳°شرقی / 39.917; 32.833 | |||||
| بزرگترین شهر | استانبول | |||||
| زبان رسمی | ترکی | |||||
| نوع حکومت | جمهوری ریاستی با پارلمان واحد | |||||
نام حاکمان • رئیس‌جمهور | رجب طیب اردوغان | |||||
موارد منجر به تشکیل از امپراتوری عثمانی | ۶ آبان ۱۳۰۲ (۲۹ اکتبر ۱۹۲۳) | |||||
| مساحت | ||||||
| - | مساحت | ۷۸۳٬۵۶۲کیلومتر مربع (سی و هفتم) | ||||
| - | آب‌ها (٪) | ۱، ۳ | ||||
| جمعیت | ||||||
| - | سرشماری | ۸۲.۰۰۳.۸۸۲ (هفدهم) | ||||
| - | تراکم جمعیت | ۹۳/km۲ (صد و دوم) | ||||
| تولید ناخالص داخلی | (تخمین ۱۳۸۷) | |||||
| - | مجموع | ۸۵۱.۱ میلیارد دلار (۱۷ام) | ||||
| - | سرانه | ۱۱٬۴۶۳ دلار (۵۵ام) | ||||
شاخص توسعه انسانی (۱۳۸۶) | ۰٬۷۷۵ (میانه) (هشتاد و چهارم) | |||||
| واحد پول | لیر ترکیه ( TL) | |||||
| منطقه زمانی | EET (ساعت جهانی+۲) | |||||
| - | تابستانی (DST) | EEST (ساعت جهانی) | ||||
| دامنه اینترنتی | .tr | |||||
| پیش‌شماره تلفنی | +۹۰ | |||||
تُرکیه (به ترکی استانبولی: Türkiye) با نام رسمی جمهوری ترکیه (به ترکی استانبولی: Türkiye Cumhuriyeti)، کشوری اوراسیایی است که بخش بزرگ کشور یعنی آناتولی یا آسیای کوچک در شمال غرب آسیا و خاورمیانه واقع است و بخش کوچکی نیز به نام تراکیه در منطقهٔ بالکان (منطقه‌ای در جنوب شرق اروپا) قرار دارد.
ترکیه در شرق با کشورهای ایران، نخجوان، ارمنستان، و گرجستان؛ در جنوب شرقی با عراق و سوریه؛ و در شمال غربی (بخش اروپایی) با بلغارستان و یونان همسایه است. همچنین ترکیه از شمال با دریای سیاه، از غرب با دو دریای کوچک مرمره و اژه و از جنوب غرب با دریای مدیترانه مرز آبی دارد. دو تنگهٔ راهبردی بسفر و داردانل نیز در اختیار ترکیه است.
پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۵۶۲ کیلومتر مربع (سی و هفتم) است. ترکیه کشوری کوهستانی و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک مستطیل است که از سوی شرق و غرب امتداد یافته‌است. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حسّاس‌ترین مناطق جهان، دارای موقعیّت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا به‌شمار می‌آید و کشورهای بسیاری، به ویژه کشور ایران از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده می‌کنند. ترکیه از آب و هوای خوب و جلگه‌ای برخوردار است و مکان‌های جالب و دیدنی دارد به دلیل همین سالانه تعداد زیادی توریست به آنجا مسافرت می‌کنند.
جمعیت ترکیه حدود ۸۲ میلیون نفر (برآورد ۲۰۱۸) می‌باشد، که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم سنی و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم علوی هستند. حکومت ترکیه لائیک است ولی بسیاری از مردم به دین اسلام پایبند هستند و عید فطر و عید قربان در این کشور تعطیل رسمی است. همچنین در ترکیه حدود ۷۰٪-۷۵٪ درصد مردم ترک، ۱۸٪ درصد کرد و ۷٪-۱۲٪ را سایر باشندگان قومی ترکیه تشکیل می‌دهند.[۱]
زبان رسمی ترکیه، ترکی (استانبولی) است که در گذشته با خط عربی (عثمانی) نوشته می‌شد و پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، و تشکیل جمهوری ترکیه توسط آتاترک در سال ۱۹۲۳ با خط لاتین نوشته می‌شود.
ترکیه با نام امپراتوری عثمانی در چند سدهٔ گذشته، بخش‌های بزرگی از خاورمیانه و جنوب شرقی اروپا را در دست داشت.
محتویات
۱ جغرافیا
۲ تقسیمات کشوری و شهرها
۲.۱ تاریخ
۲.۲ دوران باستان
۲.۳ امپراتوری بیزانس
۲.۴ امپراتوری عثمانی
۲.۵ جمهوری ترکیه
۳ مردم و زبان
۳.۱ فرهنگ
۳.۱.۱ دین
۳.۱.۱.۱ حجاب
۴ اقتصاد
۵ تاریخچهٔ پرچم
۶ نگارخانه
۷ جستارهای وابسته
۸ پیوند به بیرون
۹ منابع
جغرافیا[ویرایش]
ترکیه در بین شش کشور آسیایی و دو کشور اروپایی قرار گرفته‌است. کشورهای هم‌مرز ترکیه عبارت‌اند از: در خاور با ایران ۴۹۹ کیلومتر، جمهوری آذربایجان ۹ کیلومتر، ارمنستان ۲۶۸ کیلومتر، و گرجستان ۲۵۲ کیلومتر؛ در جنوب خاور با عراق ۳۵۲ کیلومتر و سوریه ۸۲۲ کیلومتر؛ در شمال باختر با یونان ۲۰۶ کیلومتر و بلغارستان ۲۴۰ کیلومتر.
ترکیه از سه طرف به دریا راه دارد. دریاهای سیاه و مرمره، اژه و مدیترانه از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط می‌شوند و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسبی به این کشور می‌دهند. بزرگترین و مهم‌ترین شهر آن استانبول می‌باشد.
تقسیمات کشوری و شهرها[ویرایش]
ناحیه‌های ترکیه که بر پایهٔ محدوده‌های سرشماری تعیین شده‌اند.
کنگره جغرافیای اول که در سال ۱۹۴۱ در آنکارا برگزار شد، در پایان بررسی‌های طولانی خود ترکیه را به هفت ناحیه جغرافیایی (به ترکی: bölge) تقسیم نمود. در بررسی‌های کنگره نام‌برده ویژگی‌های مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد. هر یک از این نواحی شامل چندین استان (به ترکی: il) می‌شوند.
کشور ترکیه ۸۱ استان دارد. مراکز همه استان‌ها به جز سه استان با خود استان هم‌نام هستند. سه استان نام‌برده عبارت‌اند از: ختای (مرکز: انتاکیه)، قوجاایلی (مرکز: ایزمیت)، سقاریه (مرکز: آداپازاری). هرکدام از استان‌های ترکیه به چندین بخش تقسیم شده‌است.
تقسیمات کشوری ترکیه | ||
|---|---|---|
ناحیه | استان |   |
| اژه |
| |
| دریای سیاه |
| |
| آناتولی مرکزی |
| |
| آناتولی شرقی |
| |
| مرمره |
| |
| مدیترانه |
| |
| آناتولی جنوب شرق |
| |
| ||
شهرهای اصلی ترکیه منبع[۲] | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رتبه | نام شهر | استان | جمعیت | رتبه | نام شهر | استان | جمعیت | ||
 استانبول
| ۱ | استانبول | استانبول | ۱۴٬۷۴۴٬۵۱۹ | ۱۱ | مرسین | مرسین | ۱٬۰۰۵٬۴۵۵ |  ازمیر
|
| ۲ | آنکارا | آنکارا | ۴٬۸۷۱٬۸۸۴ | ۱۲ | شانلی‌اورفه | شانلی‌اورفه | ۹۲۱٬۹۷۸ | ||
| ۳ | ازمیر | ازمیر | ۲٬۹۳۸٬۵۴۶ | ۱۳ | اسکی‌شهر | اسکی‌شهر | ۷۵۲٬۶۳۰ | ||
| ۴ | بورسا | بورسا | ۲٬۰۷۴٬۷۹۹ | ۱۴ | دنیزلی | دنیزلی | ۶۳۸٬۹۸۹ | ||
| ۵ | آدانا | آدانا | ۱٬۷۵۳٬۳۳۷ | ۱۵ | قهرمان‌مرعش | قهرمان‌مرعش | ۶۳۲٬۴۸۷ | ||
| ۶ | غازی عینتاب | غازی عینتاب | ۱٬۶۶۳٬۲۷۳ | ۱۶ | صامسون | صامسون | ۶۵۲٬۴۱۰ | ||
| ۷ | آنتالیا | آنتالیا | ۱٬۳۱۱٬۴۷۱ | ۱۷ | ملطیه | ملطیه | ۶۱۸٬۸۳۱ | ||
| ۸ | قونیه | قونیه | ۱٬۱۳۰٬۲۲۲ | ۱۸ | ازمیت | قوجاایلی | ۵۷۰٬۰۷۷ | ||
| ۹ | قیصریه | قیصریه | ۱٬۱۲۳٬۶۱۱ | ۱۹ | آداپازاری | سقاریه | ۴۹۲٬۰۲۷ | ||
| ۱۰ | دیاربکر | دیاربکر | ۱٬۰۴۷٬۲۸۶ | ۲۰ | ارزروم | ارزروم | ۴۲۲٬۳۸۹ | ||
تاریخ[ویرایش]
| تاریخ ترکیه | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
پیشاتاریخ
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عصر برنز
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عصر آهن
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوران قدیم
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
قرون وسطی
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عصر عثمانی
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جمهوری ترکیه
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مرتبط
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 درگاه ترکیه | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
دوران باستان[ویرایش]
دیوار تروی؛ ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد
کتابخانه کلاسوس در افسوس؛ سال ۱۳۵ میلادی
شبه جزیره آناتولی دربرگیرنده بیشتر مناطق ترکیه امروزی همواره یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی دنیا بوده که قدمت آن برمی‌گردد به اوایل دوران نوسنگی.
ترکیه کنونی در دوران باستان، تحت حکومت دولت شهرهای متعدّدی مانند لودیه و ایونیا قرار داشت. تا اینکه در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، این دولت‌ها توسّط کورش بزرگ هخامنشی منقرض شد و ترکیه زیر سلطه هخامنشیان درآمد. پس از یورش اسکندر در سال ۳۳۳ پ.م. آسیای کوچک به دست سلوکیان افتاد؛ و پس از اندکی رومیان جای آن‌ها را گرفتند.
امپراتوری بیزانس[ویرایش]
بعدها امپراتوری روم به دلیل وسعت زیاد دچار مشکل شد، تا اینکه در سال ۳۹۵ میلادی امپراتور کنستانتین شهر امپراتوری روم شرقی (کنستانتینوپل/قسطنطنیه/استانبول/اسلامبول) را پایتخت خود قرار داد؛ این اقدام مقدّمهٔ تقسیم روم به دو بخش شرقی و غربی شد. از آن پس روم شرقی یا امپراتوری بیزانس، ترکیه کنونی را در دست گرفت. در سال ۴۶۳ هجری قمری، ترکمانان مسلمان سلجوقی به فرماندهی آلب ارسلان به جنگ با امپراتوری بیزانس شتافتند و در ملازگرد، سپاه امپراتور بیزانس، رومانوس چهارم را شکست دادند. بدین ترتیب نیمهٔ شرقی ترکیه به دست سلجوقیان افتاد و زمینه برای مسلمان شدن مردم آن جا و نفوذ زبان ترکی به آن جا فراهم شد؛ ولی نیمهٔ غربی ترکیه در دست امپراتوری بیزانس باقی‌ماند.
امپراتوری عثمانی[ویرایش]
مسجد سلطان احمد در استانبول
پهناوری امپراتوری عثمانی
آتاترک، بنیانگذار جمهوری ترکیه
پس از آن کوچ قبایل ترکمن مسلمان از شرق ایران به آسیای کوچک آغاز شد و این قبایل به تدریج دولتهای کوچک محلی در آنجا تشکیل دادند. یکی از مشهورترین این قبایل، قبیله «قایی» بود که در نزدیکی آنقره (آنکارا) سکونت داشتند. رهبر این قبیله به نام عثمان در سال ۶۷۸ هجری خورشیدی (۶۹۹قمری/۱۳۰۰میلادی) حکومتی تأسیس کرد که به نام خودش عثمانی خوانده شد. از آن پس تا حدود ۱۵۰ سال بعد حکومت عثمانی بیشتر آناتولی را به تصرف درآورد.
در سال‌های نخست سده نهم هجری قمری، بایزید ایلدرم سلطان عثمانی، از تیمور لنگ شکست خورد و اسیر شد. تیمور لنگ افراد بسیاری را از ترکیه اسیر کرد تا به مناطق دیگر ببرد، ولی به درخواست خواجه علی سیاهپوش آنان را رها کرد و بدین ترتیب این افراد ناحیه شیعه‌نشین بزرگی را در کشور عثمانی به وجود آوردند و بسیاری از آنان در زمان شاه اسماعیل یکم صفوی به ایران آمدند و جزئی از قزلباش‌ها شدند.
در سال ۸۳۲ ه. خ (۱۴۵۳میلادی)، سلطان محمد فاتح توانست به زندگی هزار ساله امپراتوری بیزانس (امپراتوری روم شرقی) پایان دهد. فتح درخشان او، تسخیر قسطنطنیه (کنستانتین) پایتخت بیزانس بود، که از آن پس استانبول (اسلامبول) نامیده شد. این فتح مبدأ قرون جدید در تاریخ اروپا شناخته شده‌است.
کسی که حکومت عثمانی را به امپراتوری تبدیل کرد، سلطان سلیم یکم ملقب به یاووز (مهیب) بود. وی در اوایل سده نهم هجری قمری به پادشاهی رسید. او در طول پادشاهی ۹ ساله خود شام، مصر، عراق، حجاز (غرب عربستان)، و بخش‌هایی از بالکان (در جنوب شرق اروپا) را به تصرف درآورد و خود را خلیفه مسلمانان نامید. همچنین او کتابهای بسیاری را از مناطق متصرف شده بدست آورد، که اکنون زینت بخش کتابخانه‌های ترکیه‌است. سلطان سلیم یکم در سال ۸۹۳ ه.خ (۹۲۰ق. /۱۵۱۴م) شاه اسماعیل یکم را در جنگ چالدران شکست داد.
اوج قدرت عثمانی در زمان سلطان سلیمان یکم (قانونی) پسر سلطان سلیم رخ داد. او مناطق بیشتری را به تصرف درآورد و حتی به محاصره وین پرداخت. او در یکی از جنگ‌هایش با شاه تهماسب صفوی، تا سلطانیه نیز پیش‌آمد. پس از او امپراتوری عثمانی رو به انحطاط گذاشت.
جمهوری ترکیه[ویرایش]
امپراتوری عثمانی در جنگ اول جهانی از هم پاشید و مورد تهاجم بریتانیا و متحدانش واقع شد. مصطفی کمال پاشا به دلیل سازماندهی مقاومت ملی علیه دول خارجی قهرمان ملی ترکیه گردید و توانست جمهوری ترکیه را در سال ۱۳۰۲ (۱۹۲۳) بر پایه اصل جدایی دین از سیاست بنا کند و ملقب به آتاترک شد. وی خط لاتین را برای نوشتن زبان ترکی مرسوم کرد و اقدامات بسیاری را برای صنعتی و غربی شدن ترکیه انجام داد و دوره نوینی را در ترکیه به وجود آورد. او نظام جمهوری ترکیه را به صورت یک جمهوری مجلس محور (پارلمانی) تأسیس کرد و با ایجاد مجلس بزرگ میهنی ترکیه، دولت را در برابر مجلس میهنی مسئول ساخت. آتاترک مؤسس و رهبر حزب خلق جمهوری خواه ترکیه بود و به مدت پانزده سال و به صورت مادام العمر ریاست جمهوری ترکیه را برعهده داشت.
در دوران اقتدار آتاترک و امین و پشتیبان او عصمت اینونو که از آن به عنوان دوران تک حزبی یاد می‌شود، سیمایی از اقتدار سیاسی ملی گرایانه به نمایش گذاشته شد که ابایی از نژادپرستی و ترویج پان‌ترکیسم و به انزوا راندن اسلام و قومیت‌ها نداشت.[۳] بعد از یک دوران تک‌حزبی در سال ۱۳۲۹ (۱۹۵۰) حزب دمکرات از گروه سیاسی مخالف قدرت را بدست گرفت و به تعداد احزاب اضافه شد، ولی آزادی سیاسی با دوره‌هایی از کودتاهای نظامیان در سال‌های ۱۳۳۹، ۱۳۵۰ و ۱۳۵۹ شکسته شد. در سال ۱۳۵۳ ترکیه با دخالت نظامی خود علیه کودتای یونانیان در قبرس مانع از الحاق قبرس به یونان شد. در سال ۱۳۷۵ باز نیروهای نظامی دولتی را که با برنامه‌های اسلامی روی کار آمده بود، ساقط کرد. از سال ۱۳۶۳ (۱۹۸۴) تاکنون حزب کارگران کردستان و حکومت ترکیه درگیری‌های نظامی بسیاری داشته‌اند که باعث مرگ بیش از ۴۵ هزار تن گردیده‌است. ترکیه در سال ۱۳۲۵ به عضویت سازمان ملل درآمد و در سال ۱۳۳۱ به ناتو پیوست. ترکیه عضو جنبی جامعه اروپا است و اکنون با اجرای اصلاحاتی سعی در تحکیم و تقویت مردمسالاری و اقتصاد خود دارد تا بتواند مذاکرات برای عضویت در اتحادیه اروپا را آغاز نماید.
مردم و زبان[ویرایش]
زبان بیشتر مردم در ترکیه ترکی استانبولی است ولی در کنار آن زبان‌های کردی، ارمنی، زازاها، ترکی آذربایجانی در میان گروه‌های قومی استفاده می‌شود. گروه‌های قومی کوچک‌تری چون لازها، عرب‌ها، گرجی‌ها و چرکس‌ها به تنوّع زبانی و فرهنگی این کشور افزوده‌اند.
کردهای ترکیه بیشتر در جنوب شرقی و شرق کشور زندگی می‌کنند. زبان رسمی این کشور ترکی است. گروه‌های قومی کوچک‌تر در ترکیه عبارت‌اند از: ارمنی‌ها، آذربایجانی‌ها (شمال شرق)، لازها (شمال)و عرب‌ها (جنوب).
یک مطالعه ژنتیکی در سال ۲۰۰۱ از طریق بررسی هاپلوگروپ‌های دی‌ان‌ای در ترکیه نشان داده که ترکها و کردها در کنار ارمنی‌ها، ایرانیان، یهودیان و لبنانی‌ها و دیگر گروه‌های ساکن سواحل مدیترانه (چه در شرق و چه در غرب) احتمالاً از یک نیای مشترک برخوردارند. در نتیجه اقوام امروزین ترک، کرد و ارمنی ممکن است از دل همین گروه‌ها درآمده باشند. مطالعه ژنتیکی دیگری هم در سال ۲۰۰۳ نشان داده که ترک‌های آناتولی با وجود خویشاوندی زبانی (در خانواده زبان‌های ترکی) و همسایگی تاریخی با مغول‌ها ارتباط ژنتیکی خاصی با آنان ندارند. به‌طوری‌که میزان اختلاف ژنتیکی ترکها و آلمانی‌ها با سه گروه اصلی مغول به یک اندازه بوده‌است.[۴][۵][۶]
در مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۳ بر روی ۵۲۳ کروموزوم ایگرگ (که تنها نسب پدری را نشان می‌دهد) از اهالی ۹۰ شهر مختلف ترکیه ۵۴ هاپلوتایپ متفاوت شناسایی شده که اکثریت آن‌ها (۹۴٫۱٪) از هاپلوتایپ‌های رایج در اروپایی‌ها و مردمان همسایه خاورمیانه‌ای است. هاپلوتایپ‌های مرتبط با اهالی آسیای میانه با تنها ۳٫۴٪، هندی‌ها ۱٫۵٪ و آفریقایی‌ها ۱٪ در اقلیت هستند. تنوع قابل ملاحظه هاپلوتایپ‌ها در میان ترکان گواهی بر نقش مهم آناتولی هم به عنوان یک دریافت‌کننده و هم به عنوان یک منبع در جریان شارش ژنی بین مناطق مختلف است. برآوردهای متفاوتی در مورد سهم ژنتیکی مهاجرت ترک‌زبانان آسیای میانه به منطقه آناتولی صورت گرفته‌است. بر اساس یکی از مطالعات بر روی کروموزم ایگرگ این سهم حدود ۱۰درصد و بر اساس یکی دیگر بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای و کروموزوم ایگرگ حدود ۳۰ درصد است. هرچند احتمالاً شارش ژنی بین آناتولی و آسیای میانه چندین بار در دوره‌های پیش از تاریخ صورت گرفته‌است اما نامعلوم بودن شمار این جمعیت‌ها و تعداد این دوره‌ها مشکل بزرگی برای تعیین سهم ژنتیکی مهاجرت ترکان اوغوز در سده ۱۱ میلادی به آناتولی است. بر اساس برخی از مطالعات تعیین میزان هاپلوگروپ‌های مخصوص آسیا مانند C-RPS4Y و O3-M۱۲۲ بهترین روش برای تعیین ابعاد این مهاجرت و سهم ژنی آن آن در جمعیت کنونی آناتولی است. این توالی‌های ژنتیکی در یکی از مطالعات تنها در ۱٫۵ درصد اهالی ترکیه دیده شده در حالی‌که در یکی از مطالعات بر روی ۱۳ قوم آسیای میانه ۱۸٪ و در مطالعه دیگری بر روی ۴۹ قوم آسیای میانه ۳۳٪ شیوع داشته‌اند. به نظر می‌رسد افزایش قابل ملاحظه جمعیت آناتولی در عصر برنز که جمعیت آن را در دوران امپراتوری روم به ۱۲ میلیون نفر رسانده بود موجب کاهش تأثیر مهاجرت سلجوقیان و دیگر ترک‌زبانان آسیای میانه شده باشد.[۷]
بخشی از ترک‌تباران ترکیه از اقوام ترکان سلجوقی غز هستند؛ ترکان سلجوقی به رهبری طغرل بیگ پس از شکست غزنویان در سال ۴۲۹ هجری قمری شهر نیشابور را پایتخت خود قرار دادند، در سال ۴۳۳ شهر ری را مرکز حکومت خود کردند، سپس اصفهان را مقر اصلی حاکمیت خود قرار داده همدان را نیز پایتخت تابستانی خود کردند. سلجوقیان سپس به رهبری آلپ‌ارسلان در جنگ ملازگرد با رومانوس چهارم امپراتور بیزانس، آناتولی را به تصرف خود درآوردند و سرزمین آسیای صغیر تا قونیه جز امپراتوری سلجوقی گردید. ترکان سلجوقی که از آسیای میانه به فلات ایران وارد شده و شهرهای ایران را فتح کرده در شهر ری حاکمیت خود را تثبیت کرده بودند در این مکان‌ها و در آذربایجان ساکن شدند و با فراهم آوردن لشکریان زیاد از آذربایجان، آناتولی را فتح و در این منطقه مستقر شده پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی)، این منطقه را بر امپراتوری خود افزودند و از زمان حاکمیت فرزندان عثمان (نام یکی از حاکمان ترک آناتولی) امپراتوری عثمانی را در آنجا بنا نهادند.
فرهنگ[ویرایش]
دین[ویرایش]
نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه[۹] که در سال ۱۹۲۴ میلادی تهیه شده‌است دین رسمی ترکیه را اسلام تعیین نموده‌است. لیکن در اصلاحات قانون اساسی سال ۱۹۲۸ این ماده قانونی حذف و با تأکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با دولت و حکومت سکولار (جدایی دین از سیاست) معرفی گردیده‌است. بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود ۹۸ درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و ۲ درصد را مسیحیان و کلیمیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. (البته مطابق کتاب اطلس جامع گیتاشناسی، %۹۲/۵مسلمان (عمدتاً سنی)، ۰/۲٪بی‌دین و بقیه ۰/۵٪ هستند)[۱۰]
مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذهب تسنن می‌باشند که از میان آن‌ها حنفی‌ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتاً در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی‌ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقرند و اکثراً کرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگر بسیار کم می‌باشد. روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شوند:
الف) پیروان دین اسلام، که خود به چند مذهب تقسیم می‌شود و اهم آن‌ها عبارتند از:
- ۱- حنفی‌ها: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل می‌دهند.
- ۲- شافعی‌ها: شاخه‌ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می‌دهند.
- ۳- پیروان سایر فرق اهل سنت.
- ۴- علویان که خود به چهار دسته تقسیم می‌شود و بنابر آمار رسمی دولت ترکیه حدود ۱۲ میلیون نفر پیرو دارد.
ب) پیروان ادیان دیگر به‌جز اسلام، که در کل ۲ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند.
حجاب[ویرایش]
حجاب اسلامی در ترکیه دچار دگرگونی‌هایی شده‌است. بر اساس قوانین ترکیه، کارمندان زن در ادارات دولتی اجازهٔ استفاده از روسری و سایر پوشش‌های مشابه را ندارند؛ همچنین بر اساس بخشنامه‌ای تحت عنوان «نحوه پوشش در مراکز آموزش عالی ترکیه» که در سال ۱۹۹۷ میلادی صادر شده، دانشجویان دختر دانشگاه‌های دولتی اجازهٔ استفاده از حجاب در دانشگاه‌ها را ندارند و در سال ۲۰۰۶ این قانون برای دانشگاه‌های غیردولتی نیز لازم‌الاجرا شد.[۱۱]
اکنون در این کشور حجاب «اختیاری» شده‌است و با این وجود همچنان حجاب توسط بسیاری از بانوان این کشور رعایت می‌شود.[۱۲]
اقتصاد[ویرایش]
درآمد سرانه استان‌های ترکیه بر اساس آمار سال ۲۰۱۱ (به دلار): ۲۶ ۰۰۰ و بیشتر ۲۲ ۰۰۰ – ۲۶ ۰۰۰ ۱۸ ۰۰۰ – ۲۲ ۰۰۰ ۱۳ ۷۰۰ (متوسط ترکیه) – ۱۸ ۰۰۰ ۱۰ ۰۰۰– ۱۳ ۷۰۰ ۶ ۰۰۰ – ۱۰ ۰۰۰ ۲ ۰۰۰ – ۶ ۰۰۰ کمتر از۲ ۰۰۰
اقتصاد ترکیه ترکیبی از صنایع بومی و نوین است که روز به روز بر دامنه‌اش افزوده می‌شود. تولیدات فراوان کشاورزی ترکیه در سال ۲۰۰۵ رتبه هفتم جهان را بدست آورد و در سال ۲۰۰۶ برای ۱۱٫۲٪ از مردم ترکیه اشتغال ایجاد کرد. بخش خصوصی اقتصاد ترکیه نیز قوی و به سرعت در حال رشد است و نقش مهمّی در بانکداری، حمل و نقل و ارتباطات دارد. در سال‌های اخیر اقتصاد ترکیه رشد خوبی داشته و رشد ۸٫۹٪ و ۷٫۴٪ را در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به دست آورده‌است.
تاریخچهٔ پرچم[ویرایش]
طرح اصلی پرچم ترکیه مدرن عبارت است از ماه و ستاره سفید با زمینه سرخ رنگ. این طرح مربوط می‌شود به علائمی که امپراتوری‌های ترکمن سلجوقی و عثمانی به عنوان پرچم استفاده می‌کردند. جمهوری ترکیه این پرچم را به عنوان نشانه دولت نگاه داشت. از آن جا که سلاطین عثمانی در عین حال عنوان خلیفه مسلمین را داشتند، نزد اروپاییان طرح این پرچم به عنوان نماد اسلام شناخته شد.
اکنون شمار بسیاری از کشورهای اسلامی ماه و ستاره را به صور مختلف به پرچم خود افزوده‌اند. نشانه هلال احمر نیز از این تأثیر به کنار نبوده‌است. صلیب سرخ جهانی در ۱۲۴۱ توسط هنری دونانت بازرگان سوئیسی تأسیس شد و چون نشانه دولت سویس و علامت دین مسیح را بر آن نهادند، هلال احمر به عنوان برابر اسلامی-سنی (و شیر و خورشید سرخ به عنوان برابر شیعی) آن بعد از جنگ جهانی اوّل بر پا شد.
از جمله کشورهایی که نماد ماه و ستاره را روی پرچم کشورشان دارند، عبارت‌اند از: ازبکستان، الجزایر، پاکستان، ترکمنستان، تونس، جمهوری آذربایجان، سنگاپور، مالزی، موریتانی، لیبی و ترکیه.
نگارخانه[ویرایش]
شهر تاریخی افسوس
دانشگاه بغازیچی
سردر دانشگاه استانبول
کیزکوله سی، استانبول
منطقه جنگلی دریای سیاه
کوه آرارات (آغری)، بلندترین کوه ترکیه
پولونزکوی، قصبه لهستانی‌ها در نزدیکی استانبول
مسجد سلطان احمد در استانبول
ازمیر
مسجد سلطان سلیم، ادیرنه
سماع مولویه
آلانیا
پاموک کاله
ایاصوفیه
جستارهای وابسته[ویرایش]
- امپراتوری عثمانی
- اقلیت‌ها در ترکیه
- تغییر نام‌های جغرافیایی در ترکیه
- تاریخ ارمنستان
- نسل‌کشی ارمنی‌ها
- نسل‌کشی کردها
- نسل‌کشی یونانیان
- نسل‌کشی آشوری‌ها
- کردستان ترکیه
- سانسور در ترکیه
- کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه
- الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا
پیوند به بیرون[ویرایش]
 | مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به ترکیه در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
 | ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای ترکیه دارد. |
 | در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ترکیه موجود است. |
- گزارشی از وضعیت علویون ترکیه در دوره معاصر
- مدخل «ترکیه» در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- مدخل «ترکیه» در دانشنامهٔ جهان اسلام
- معرفی ترکیه
نمایه کشورها: ترکیه بی‌بی‌سی فارسی
درگاه رسمی گردشگری در ترکیه (انگلیسی)
منابع[ویرایش]
↑ ۱٫۰۱٫۱ The Word factbook- CIA
↑ http://www.citypopulation.de/Turkey-RBC20.html
↑ [۱]
↑ محسنی، محمدرضا ۱۳۸۹: «پان ترکیسم، ایران و آذربایجان» انتشارات سمرقند، ص ۲۳۵
↑ (2001) HLA alleles and haplotypes in the Turkish population: relatedness to Kurds, Armenians and other Mediterraneans Tissue Antigens 57 (4), 308–317
↑ Tissue Antigens. Volume 61 Issue 4 Page 292-299, April 2003. Genetic affinities among Mongol ethnic groups and their relationship to Turks
↑ «Excavating Y-Chromsome Haplotype Strata in Anatolia». ۲۰۰۳.
↑ https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html#tu
↑ trtrip.com
↑ تدوین واحد پژوهش و تألیف گیتاشناسی زیر نظر سعید بختیاری، عنوان کتاب :اطلس جامه گیتاشناسی ناشر:موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی، چاپ1389، صفحه85
↑ «Turkey: Situation of women who wear headscarves». کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰ مه ۲۰۱۱.
↑ “مقایسه وضعیت حجاب در ایران و ترکیه”. news.gooya.com. Retrieved 2018-02-27.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Turkey». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- تاریخ ایران و جهان (۱) و (۲)، سال دوم و سوم آموزش متوسطه، رشته ادبیات و علوم انسانی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتابهای درسی، ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲.
- جغرافیا (۱) و (۲)، سال دوم و سوم آموزش متوسطه، رشته ادبیات و علوم انسانی، دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتابهای درسی، ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲.
کشورهای آسیا | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| کشورها | جمهوری آذربایجان۱ • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی۳ • ایران • بحرین • برمه • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه۱ • تیمور شرقی۳ • چین • روسیه۱ • ژاپن • سریلانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان۱ • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان۱ • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر۲ • مغولستان • نپال • هند • ویتنام • یمن |  | |||||
| با رسمیت محدود | آبخاز • تایوان • جمهوری آرتساخ • قبرس شمالی • فلسطین • اوستیای جنوبی | ||||||
قلمروی وابسته و منطقه ویژه اداری |
| ||||||
۱ بخشی از آن در اروپا. | |||||||
کشورهای مستقل و سرزمین‌های وابسته اروپا | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| فهرست کشورهای مستقل | آلبانی · |  | |||||||
| کشورها با به رسمیت شناختن محدود | آبخاز • کوزوو • جمهوری قره‌باغ • جمهوری ترک قبرس شمالی • اوستیای جنوبی • ترانس‌نیستریا | ||||||||
| قلمروهای وابسته و سرزمین‌های دیگر |
| ||||||||
کشورهای خاورمیانه بزرگ | ||
|---|---|---|
|  | |
کشورهای غرب آسیا | ||
|---|---|---|
ترکیه• امارات متحده عربی• یمن• ایران• ارمنستان• جمهوری آذربایجان• بحرین• قبرس• گرجستان• عراق• اسرائیل( فلسطین)• اردن• کویت• لبنان• عمان• قطر• عربستان سعودی• سوریه |  | |
کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) | ||
|---|---|---|
 ازبکستان •  افغانستان • ایران •  پاکستان •  تاجیکستان•  ترکمنستان • ترکیه • جمهوری آذربایجان •  قزاقستان •  قرقیزستان |  | |
گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه | ||
|---|---|---|
اندونزی • ایران •  بنگلادش • پاکستان • ترکیه •  مالزی •  مصر •  نیجریه |  | |
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) | ||
|---|---|---|
|  | |
گروه ۲۰ | |
|---|---|
|
مناطق ترکزبان | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
قسمتهای فدرال روسیه ایتالیک نشان داده شده اند. | ||||||
| ||||||
۱ شامل جمهوری خودمختار نخجوان. | ||||||
ردهها:
- الگو:سازمان‌های بینالمللی
- ترکیه
- آسیای غربی
- اروپای شرقی
- اوراسیا
- ایالتها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۲۳ (میلادی)
- بنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در آسیا
- بنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در اروپا
- بنیان‌گذاری‌های ۱۹۲۳ (میلادی) در ترکیه
- جمهوریها
- جنوب شرقی اروپا
- دریای اژه
- دولتهای مدرن ترک
- سانسور اینترنت بر پایه سازمان
- سانسور اینترنت بر پایه کشور
- فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره
- کشورهای آسیای غربی
- کشورهای آسیایی
- کشورهای اروپایی
- کشورهای اسلامی
- کشورهای خاور نزدیک
- کشورهای خاورمیانه
- کشورهای ساحلی مدیترانه
- کشورهای عضو سازمان ملل متحد
- کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی
- کشورهای عضو ناتو
- کشورهای گروه ۲۰
- گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه
- مدیترانه شرقی
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"2.212","walltime":"3.377","ppvisitednodes":"value":20499,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":71146,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":588045,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":53225,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":15,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":10,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":18736,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":1,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 2621.494 1 -total"," 40.91% 1072.358 23 الگو:Navbox"," 31.05% 813.899 2 الگو:Coord"," 11.66% 305.783 81 الگو:Flag"," 9.86% 258.359 1 الگو:اعضای_ناتو"," 8.15% 213.624 1 الگو:کشورهای_خاورمیانه"," 7.68% 201.457 28 الگو:پرچم"," 6.46% 169.335 1 الگو:پانویس"," 5.63% 147.551 3 الگو:یادکرد_وب"," 5.41% 141.822 109 الگو:پرچم/هسته"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.460","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":11816649,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1278","timestamp":"20190411223230","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u062au0631u06a9u06ccu0647","url":"https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q43","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q43","author":"@type":"Organization","name":"u0645u0634u0627u0631u06a9u062au200cu06a9u0646u0646u062fu06afu0627u0646 u067eu0631u0648u0698u0647u0654 u0648u06ccu06a9u06ccu200cu0645u062fu06ccu0627","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-01-14T14:47:13Z","dateModified":"2019-04-11T22:32:27Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/Flag_of_Turkey.svg","headline":"u06a9u0634u0648u0631u06cc u062fu0631 u062cu0646u0648u0628 u0627u0631u0648u067eu0627 u0648 u063au0631u0628 u0622u0633u06ccu0627"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":253,"wgHostname":"mw1241"););
