زبان لری محتویات گویش‌های زبان لُری[ویرایش] گویشوَران لُری[ویرایش] گمان‌های غیر زبان‌شناسان[ویرایش] نمونه نوشتار[ویرایش] وضعیت امروزی زبان لری[ویرایش] پانویس[ویرایش] منوی ناوبریlrcbqiluzzum«LURI OF IRAQ»نسخهٔ اصلی«KUMZARI OF OMAN»نسخهٔ اصلی«Kurdish or Luri? Laki's disputed identity in the Luristan province of Iran»«LORI DIALECTS»نسخهٔ اصلی«IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation»نسخهٔ اصلیErik JohnUpdate on Luri: How many languages?اصلی«Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS»نسخهٔ اصلیEncyclopaedia of Islam«LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori»نسخهٔ اصلی«بختیاری»نسخهٔ اصلی«Language by Country»نسخهٔ اصلیpage. 310."PeopleGroups.org - Laki of Iraq"Ethnologue report for BakhtiâriEthnologue report for Luri, Northernلرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی«Lorestān»نسخهٔ اصلی«LURISTAN iv. The Origin of Nomadism»نسخهٔ اصلی«ATĀBAKĀN-E LORESTĀN»نسخهٔ اصلی«HAMADĀN i. GEOGRAPHY»people groupeEthnologue 14 report for LuriEthnologue report for language code: zumKumzari of Oman Ethnic People Profileلر در لغت‌نامه دهخدازبانها و گویش‌های ایران، کتاب تاریخ زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلریووووو
سانسکریتسانسکریت وداییسانسکریت کلاسیکسنگ‌نبشته میتانیاَبَهَتّهاپبرمشهالوگنداریپایشاچیپالیپراکریتاودهیبگهلیهندی بمبئیبرجبوندلیچتیسگریهندی فیجیهریانویکنوجیسانسیدکنیریختهدهانور رایآسامیبنگالیآنگیکابوجپوریمانیپوریچاکماچیتاگونیهالبیهاجونگکایورتکاریا تارماگهیمیتهیلیماجهیمال پاهاریااوریهرنگپوریروهینگیاسادریسیلهتیگرهوالیکومائونینپالیپوتواریسرائیکیآئردوگریهندکوکانگریکچیسندیدیوهیکونکانیمراتیسینهالیبهیلیگامیتگوئاریاجیپوریمارواریدومریگجراتیخاندیشیپارکری کولیرومانیپارسی باستانمادیاوستاییسکاییپارسی میانهپارتیباختریخوارزمیآسییاسیسکاییسغدیکرمانجیسورانیکردی جنوبیلکیزازاکیگورانیباجلانیشبکیدیلمیگرگانیگیلکیمازندرانیتالشیتاتیسمنانیسنگسریآذریبلوچیگویش‌های مرکزی ایرانگویش‌های استان فارسسیوندیزبان بهدینیاشکاشمیمونجانیروشنیشغنانیسریکالیوخییزغلامییدغهآسیپشتوزبان یغنابیاورمریپراچیفارسیفارسی افغانستانفارسی تاجیکیلریزبان تاتی قفقازلارستانیبشاگردیکمزاریداملیدوماکیگواربتیکالامیکالاشکشمیریکهوارکوهستانیپالولهپشه‌ایشیناشمشتیتوروالیاشوجیکامویریکاتاویریممویریاشکونوکالاشا-آلاکامکاتاویریترگامیواسی-وری
زبانهای امارات متحده عربیزبان‌های ایرانزبان‌های ایرانیزبان‌های ایرانی جنوب غربیزبان‌های ایرانی نو جنوب غربیزبان‌های عراقزبان‌های عمانزبان‌های کویتگویش‌های لرستان
ایرانیایراناستان لرستانهمداناستان خوزستانچهارمحال و بختیاریکهگیلویه و بویراحمداستان فارساستان بوشهراستان اصفهانفارسیزبان‌های ایرانی غربیلر بزرگلر کوچکزبان فارسیزبان پارسی میانهپارسی میانهپارسی باستانزبان کردیپیوستار زبانیگویش‌های ایرانی جنوب غربیمردم لُردانشنامه ایرانیکالری شمالیلری جنوبیفهرست لینگوییستلری خرم‌آبادیلری جنوبیمردم لرمردم لرخانقینمندلیعراقدشت ارژناستان فارسایراناستان همدانخلیج فارسکرمانشاهبروجردملایرعراقجنوبکردستاندانشنامه ایرانیکااستان همداننهاوندخوزستاناستان فارسدزاستان چهار محال و بختیاریخوزستاناستان اصفهانبروجردخرم‌آباددورودپلدختردورهاندیمشکشوشاستان ایلاماستان قزوینعراقاچمیایرانکشورهای حاشیه خلیج فارسکمزاریعمانمسندمرشته کوه زاگرسایرانخلیج فارسمیان رودانرضاشاه پهلویتبعیددزفولیشوشتریزبان فارسیزبان کردیزبان پهلویزبان‌شناسیکردی‌تباردهخدالرکردکردهااصفهانخوزستانلرلرستانلورزبان کردیاستان فارسآریاییلرهاکردی زبانانفارسی زبانانلرهاکردهالرهافارسیفارسیفارسی باستانفارسی میانهکردیپیوستار زبانیفارسیکردیزبان پارتیپارسی میانهسغدیخوارزمیسکایی میانهبلخی
زبان لری
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| زبانهای لری زون لوری-زوان لوری | ||
|---|---|---|
تلفظ: | zoun löri-zoān löri | |
| گویشگاه‌ها: | ایران، غرب و جنوب غرب عراق، مناطق شرقی[۱] عمان، بخش‌های محدودی از مناطق شمالی[۲] | |
| شمار گویشوران: | — | |
خانواده: | هندواروپایی زبان هند و ایرانی زبان ایرانی زبان ایرانی غربی زبانهای ایرانی جنوب غربی گویش‌های لری[۳][۴][۵] زبانهای لری | |
| کد زبان | ||
ISO 639-1: | هیچ | |
ISO 639-2: | – | |
ISO 639-3: | گویش‌ها: lrc – لری شمالی bqi – لری بختیاری luz – لری جنوبی zum – لری کمزاری | |
یادداشت: این صفحه ممکن است دارای کدهای یونیکد باشد. | ||
زبان لُری یک زبان ایرانی غربی و جنوب غربی است که توسط مردم ساکن و کوچ نشین منطقه بزرگی در غرب و جنوب ایران، استان لرستان و جنوب و شرق ایلام، و حداقل از نیمه جنوبی همدان (تویسرکان، نهاوند و ملایر) استان خوزستان: دزفول، اندیمشک، مسجد سلیمان، لالی، اندیکا، رامهرمز، ایذه، باغملک، شوش، شوشتر، اهواز، باوی، ماهشهر، بهبهان، امیدیه و اکثر شهرستان‌های این استان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، استان فارس، استان بوشهر و استان اصفهان تکلم می‌شود. این زبان در کنار فارسی به شاخه جنوبی زبانهای ایرانی غربی تعلق دارند.[۶] زبانهای لری خود به دو گروه متمایز متناظر با تمایز بین لر بزرگ و لر کوچک تقسیم می‌شوند.[۷] زبان لری همانند زبان فارسی نواده‌ای از زبان پارسی میانه است[۸] و واژه‌های آن همانندی بسیاری با فارسی دارد.[۸] ریشه زبانهای ایرانی، لری-بختیاری و سایر گویش‌های لری مانند زبان فارسی به پارسی میانه و از طریق پارسی میانه به پارسی باستان برمی‌گردد؛[۹][۱۰][۱۱] این در حالی است که برخی گویش‌های زبان لری تحت تأثیر زبان کردی قرار گرفته‌اند.[۶][۱۲] زبان‌شناسانی دیگر لری را یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی بین گونه‌های فارسی و کردی دانسته‌اند[۸] که میان مردم لُر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است و خود از گویش‌های مختلف تشکیل شده‌است.[۸] به عبارت دقیق‌تر این خانواده یک گروه جدا اما مرتبط از چند زیرگروه پیوسته از ایل‌ها و طایفه‌هاست که شناخته‌شده‌ترین این گروه‌ها عبارتند از: بالاگریوه یا پهلی یا فیلی، ممسنی، مینجایی، بختیاری، بویراحمد، کهگیلویه و ممسنی، ثلاثی، کومزاری، اچمی، هورموزی یا خورموجی.[۱۳]
برخی کلمات در زبان لری فیلی و ترجمه به فارسی:
دآ= مادر/
بووَ=پدر/
برآ=برادر/
لوچ=لب/
می می= عمه/
پت= بینی/
کِلِک=انگشت/
می= مو/
گوپ، دم=دهان
قُل=مچ پا تا انگشتان پا/
مِل=گردن/
کوک=کمر/
گیع= شکم/
سی=برای/
دِ= داخل/
اِزگِل= زغال/
چیا- چغا= تپه/
ژُ= درد/
برخی کلمات در زبان لوری دومنی و ترجمه به فارسی آنها:
دی: مادر/
بوو: پدر/
ککا، ککی:برادر/
بقیه کلمات با بختیاری یکی است.
برخی کلمات در زبان اچمی با ترجمه فارسی آنها:
چپلاغی: پس گردنی/
کوپ: دهان/
گپ: بزرگ/
لوچ: لب/
خنه: خنده/
نک نک: دل آشوب بی‌قرار/
برخی کلمات در زبان لری بختیاری و ترجمه به فارسی:
دا=مادر/
بَوِ، بُوِ، بوو=بابا/
برار، گَگِ، گو=برادر/
چپلاغ: سیلی یا پس گردنی/
کچی=عمه/
نِفت، پِت=بینی/
کِلِک، کِلِیچ=انگشت/
پَل=مو/
قُل=مچ پا تا انگشتان پا/
مل=گردن/
قَد=کمر/
گَدِ، اشکم=شکم/
سی=برای/
مِن، مین=داخل/
اَنگِشت=زغال/
چغا=تپه/
زنشت=درد/
برخی کلمات در زبان لری رامهرمزی و ترجمه آنها به فارسی:
دا=مادر/ بو=پدر/ عامَه=عمه/ گو،گئو=برادر/ دَدی= خواهر/ قفا=پس گردنی/ نُفت=بینی/ پِنجَه= انگشت/ کُم=شکم / می=مو / پیل=پول / سی=برای / مِن=داخل / تُو=اتاق/ کُر=پسر / دُوَر=دختر / دِزی=دزدی / حونه=خانه / خین=خون / میرَه=شوهر / پیا= مرد / بَهیگ=عروس
محتویات
۱ گویش‌های زبان لُری
۲ گویشوَران لُری
۳ گمان‌های غیر زبان‌شناسان
۴ نمونه نوشتار
۵ وضعیت امروزی زبان لری
۶ پانویس
گویش‌های زبان لُری[ویرایش]
گویش‌های لری با تفاوت‌های کم و بیش از هم سخن گفته می‌شوند.[۱۴]دانشنامه ایرانیکا زبان لری را به دو دسته کلی لری شمالی و لری جنوبی تقسیم کرده‌است.[۶][۱۲] از سوی دیگر فهرست لینگوییست لری را به سه دسته شمالی، بختیاری و جنوبی دسته‌بندی کرده‌است.[۱۵] بنابراین می‌توان لری را به سه دسته زیر تقسیم کرد که خود شامل گویش‌های مختلف است.[۱۵]
- گویش‌های شمالی لری
- لری بختیاری
- گویش‌های جنوبی لری
برخی لکی را نیز گویشی از زبان لری دانسته‌اند.[۱۶][۱۷] لری لکی و لری خرم‌آبادی ۷۸ درصد، لری خرم‌آبادی و لری بختیاری نیز ۷۸ درصد و لری بختیاری و لری جنوبی ۸۶ درصد شباهت دارند.[۱۸][۱۹]
- جغرافیای گویشوران لر
توزیع جغرافیایی مناطقی که در آنها به زبان لری سخن گفته می‌شود
لرستان به معنی سکونتگاه مردم لر[۲۰][۲۱][۲۲] واژه‌ای است که به سرزمین‌های لرنشین اطلاق می‌گردد و به معنای گستره جغرافیایی است که مردم لر در آن سکونت دارند. با این توضیح می‌توان حدود لرستان را از دشت‌های غرب خانقین و مندلی در عراق تا دشت ارژن در استان فارس در ایران و از شمال از استان همدان، تا سواحل خلیج فارس[۲۳] به صورت حدودی تعیین کرد.[۲۰][۲۱][۲۲] لرستان در طول تاریخ به مناطق کوچکتری تقسیم شده‌است.
لغت نامه دهخدا در کنار توصیف استان لرستان به عنوان یکی از تقسیمات کشوری جدید، از لرستان به معنای سرزمین محل سکونت لرها نام می‌برد:
لرستان یعنی اراضی لرنشین، و آن ناحیتی است وسیع به مغرب ایران، که از شمال محدود است به کرمانشاه و از مشرق به کوه‌های بروجرد و ملایر و از مغرب به عراق و از جنوب به خوزستان.[۲۴]
در ادامه، لغت‌نامه دهخدا گویشوران ناحیه تاریخی لرستان را به دو گروه لر زبان و لکی تقسیم می‌کند:
و سکنه نواحی واقع در شمال غربی آبدیز یکی موسوم به لکی و قسمت دیگر دارای زبان لری است. زبان لری فعلی از ترکیبات زبان ایرانی قدیم، و از حیث ترکیب کلمات با زبان فارسی شباهت تام دارد و عناصر خارجی در آن کمتر نفوذ یافته و به واسطه محصور بودن در کوه‌ها این نظر بیشتر تأیید می‌شود، در صورتی که کردستان چون در سر راه واقع بوده عناصر خارجی در آن بیشتر نفوذ یافته‌اند.
دانشنامه ایرانیکا جغرافیای گویشوران لر را از جنوب استان همدان (دست کم از نهاوند به سمت جنوب) تا خوزستان و استان فارس بیان می‌کند. جدا از تقسیم مردم لر به دو گروه لرهای بزرگ و لرهای کوچک، گویش لری را می‌توان به دو دسته لری شمالی و جنوبی تقسیم کرد و رودخانه دز را می‌توان به نوعی مرز دو دسته لری شمالی و جنوبی دانست که لری شمالی به زبان کردی نزدیکتر است اما در هر حال زبان لری و گویش‌های مختلف آن شاخه‌ای از گویش‌های ایرانی جنوب غربی است.[۶]
به‌طور دقیق تر می‌توان گویش‌های لری را به مناطق جغرافیایی زیر تقسیم کرد:
۱. لری بختیاری: استان چهار محال و بختیاری، قسمت اعظم خوزستان، شرق لرستان[۶] و قسمتهای غربی و جنوبی استان اصفهان.[۹]
۲. نواحی شمالی: بروجرد، جنوب استان همدان[۶][۲۵] و بخش‌هایی از جنوب استان مرکزی.[۱۲]
لری بهمئی: بهمئی ،رامهرمز، بهبهان، امیدیه ٬باغملک، هندیجان، دیلم، گناوه ،دشتستان و قسمتهایی از لردگان.
لری بویراحمدی: در شهرستان‌های بویراحمد، دنا، گچساران ،دهدشت ،چرام، نورآباد ممسنی، بخشی از سپیدان، کازرون و قسمتهایی ازمرودشت.
۵. لری میانی: خرم‌آباد، دورود، پلدختر، دوره، اندیمشک، شوش، استان ایلام،[۶] قسمتهایی از استان قزوین[۱۲] و در عراق[۲۶]
۶. لرهای اچمی: کشور ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس
۷. لرهای کمزاری: کشورعمان و جزیرهٔ مسندم.[۲۷][۲۸][۲۹]
گویشوَران لُری[ویرایش]
پراکندگی گویشوران زبان لری در ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی طی نظرسنجی به سفارش شورای فرهنگ عمومی ایران
پراکندگی گویشوران لر در امتداد رشته کوه زاگرس در غرب کشور ایران و به‌طور دقیق‌تر از زاگرس میانی تا کناره‌های خلیج فارس و در غرب تا حدود میان رودان است.[۱۲] بیشترین جمعیت گویشوران لر در استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و خوزستان است ولی جمعیت قابل ملاحظه‌ای از لرزبان‌ها در مناطقی از جنوب استان ایلام، غرب استان فارس و اصفهان و استان بوشهر ساکن هستند.[۱۲] ولی برخی از لرزبان‌ها در مناطقی از ایران پراکنده‌اند که علت این پراکندگی به‌طور عمده مسائل سیاسی به ویژه در زمان حکومت رضاشاه پهلوی صورت گرفته و از آن جمله می‌توان به لرزبان‌هایی که به استان‌های قزوین، قم و کرمان تبعید شده و هم‌اکنون بخشی از گویشوران لر به‌شمار می‌آیند اشاره کرد.[۱۲]
دزفولی و شوشتری نیز با اینکه به عنوان گویشی از زبان فارسی مطرح اند، به لری شبیه تر اند.[۶][۱۲]
هر چه از سوی میانه زاگرس به جنوب و کناره‌های خلیج فارس حرکت کنیم گویشوران لر به زبان فارسی بیشتر نزدیک می‌شوند و هر چه به سمت زاگرس میانی و شمالی و به‌طور خاص مناطق کردزبان حرکت کنیم واژه‌ها و شباهت‌های واجی بیشتری میان گویشوران لر و گویشوران کرد خواهیم داشت و لری خرم‌آبادی نمونه‌ای از نزدیکترین گویش‌های لری به زبان کردی است.[۱۲]
گمان‌های غیر زبان‌شناسان[ویرایش]
نام زبان لری در کتابهای تاریخی قدیمی نیامده‌است و ظاهراً زبان مردمان این ناحیه گویشی از زبان پهلوی در نظر گرفته شده‌است. پیش از بررسی‌های زبان‌شناسی نوین، برخی نویسندگان بر پایه حدس، گویش لُری را با زبانهای کردی‌تبار مربوط می‌دانستند؛ برای نمونه دهخدا در لغت نامه دهخدا، لر (و یا لور) را نام عشیرتی بزرگ از عشایر کرد می‌داند:
گروهی از کردها در کوه‌های میان اصفهان و خوزستان و این نواحی بدیشان شناخته آید و بلاد لر خوانند و هم لرستان و لور گویند.[۳۰]
یا دکتر پرویز ناتل خانلری گویش‌های لری و بختیاری را نزدیک به زبان کردی گمان برده‌است و در این خصوص می‌نویسد: «در کوهستان بختیاری و قسمتی از مغرب استان فارس ایلهای بختیاری و ممسنی و بویراحمدی به گویش‌هایی سخن می‌گویند که با کردی خویشاوندی دارد اما با هیچ‌یک از شعبه‌های آن درست یکسان نیست و میان خود آنها نیز ویژگی‌ها و دگرگونی‌هایی وجود دارد که هنوز با دقت حدود و فواصل آنها مشخص نشده‌است. اما معمول چنین است که همه گویش‌های بختیاری و لری را جزو یک گروه بشمارند.»[۳۱][پیوند مرده]
بر پایه گمانی دیگر از میان تمام اقوام آریایی، لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کردی زبانان و فارسی زبانان دارند؛ در حالیکه برخی پژوهشگران بیان داشته‌اند که لرها از کردها منشعب می‌شوند اما برخی دیگر از پژوهشگران معتقدند که لرها از قدیم‌الایام گروهی مستقل بوده‌اند؛ گرچه، از دو همسایه فرهنگی خویش تأثیر پذیرفته‌اند؛[۸] گرچه، لرها از نظر زبانی آشکارا با فارسی مرتبط هستند اما کارشناسان در این باره اختلاف نظر دارند که لری و فارسی از فارسی باستان منشعب شده‌اند یا از فارسی میانه. لری همچنین با کردی مرتبط می‌باشد؛ این ارتباط در گویش‌های شمالی لری بیشتر نمودار است. گویش‌های لری یک پیوستار زبانی مابین دو قطب فارسی و کردی هستند.[۸]
نمونه نوشتار[ویرایش]
نوشتار زیر به لری خرم‌آبادی است.[۶]
ای‌ما هوفتیئیم نه‌زیکیا سائت چارئو چارئو نیم. ونو که پآ ته‌ش بیئن ئو بیار بیئن همه‌نه بیآر که‌رده‌ن ئو و سورئت هه‌مه خوشونه آماده که‌ردن سی ره‌ته ویره قوله
آما قه‌رار نی‌آن که یه‌ک دو نه‌فر بئیسن د اشگه‌فت ئو به‌قیه روئن ویره قوله. چوون‌که اساس‌یا زیادی داشته‌ن که نمی‌تونه‌سه‌ن وا خوشو بیاره‌نشو، دو نه‌فر مئنن د اشگه‌فت که هم بئسن ته ئی اساس‌یا ئو هم ئناشتا هازر به‌که‌ن که موقع که ای‌نو ورمی‌گه‌ردن بوهوره‌ن.
اوفتائیم و ره. نه‌زیک یه سائتی ره ره‌تیم تا رئسه‌سیم و قوله. الوته خه‌یلی سه‌رد بی. به‌رف ئم اومایی. یه تی‌که‌ام به‌ردیا کوو سور بینی؛ و همی ده‌لیل ای‌ما یوآش یوآش ئو وا سه‌ختی می‌ره‌تیم و ره.
amā qerār nĪā-n ke yak dö nafar bē-Īs-an de ešgaft ö baqia rö-an vīr-e kola. čūnke asās-yā ziād-Ī dāšt-en ke ne-mĪ-tōness-en vā xo-šō bö-jr-an-ešō, dö nafar man-en de ešgaft ke ham bē-Īs-an tĪ asā-s-yā va ham enāštā-ne hāzer kon-an ke möjqē ke īn-ō ver-mĪ-gerd-an bo-hor-an.
ḥarekat kerd-Im. nezīk-e ye sāat-I ra rat-Im tā rasess-Im ve kola. alvatta xēł-I sard bī. barf am omō-ī. ye tīkI am bard-yā kö sör[۶] bī-īn-ī. va hamī dałīł Imā yavāš yavāš ö vā saxtī mI-rat-Im ve ra
- ترجمه فارسی
ما خفتیده بودیم تا نزدیکیهای ساعت چهار، چهارو نیم. آنهایی که پای آتش بودند و بیدار شده بودند همه را بیدار کردند و همگی به سرعت خود را آماده کردند برای رفتن به سمت قله.
اما قرار گذاشتند که یکی دو نفر در غار بمانند و بقیه به سمت قله کوه راهی شوند. چونکه اساس‌های بسیای داشتند که نمی‌توانستند همه آنها را با خود حمل کنند. دو نفر در غار ماندند که هم مراقب اساس‌ها باشند و هم صبحانه‌ای (ناشتا) آماده کنند که هنگام بازگشت گروه بخورند.
به راه افتادیم. نزدیک یک ساعت راه رفتیم تا رسیدیم به قله. البته خیلی سرد بود. برف هم آمده بود. کمی هم سنگ‌ها لیز شده بودند. به همین دلیل ما آرام آرام (یواش‌یواش) و به سختی راه می‌رفتیم.
وضعیت امروزی زبان لری[ویرایش]
زبان لری یکی از زبان‌هایی است که حیاتش به دلایل مختلف درون و برون قومی، در معرض تهدید است. با توجه به استفادهٔ وافر و نسنجیده از شیوهٔ واژه‌گزینی، این شیوه به مهم‌ترین عامل آسیب‌رسان به زبان لُری تبدیل شده‌است. امروزه تعامل اقوام و ملل به شکل عجیبی گسترش یافته‌است و این امر موجب تأثیرگذاری بیش از پیش بر روی یک‌دیگر در همه عرصه‌ها شده‌است. در این خصوص، تأثیر زبانها بر یک‌دیگر برای بعضی از اقوام به فرصت و برای برخی دیگر به تهدیدی جدی تبدیل شده‌است. برخی از زبانها به دلیل برخورداری از عوامل رشد زبان که بیشتر درون‌قومی است دارای فرصت و برخی دیگر به دلیل عدم برخورداری از این عوامل مورد تهدید روزافزون و خطر از دور خارج شدن هستند. به نظر می‌رسد لُری در زمرهٔ زبانهای دستهٔ دوم یعنی زبانهای مورد تهدید قرار می‌گیرد.[۳۲] این قوم به علت نداشتن رسم‌الخط مشخص و واحد و نیز به علت شرایط خاص زیستی خود، موفق به مکتوب نمودن آثار ادبی خود نشده و از سوی دیگر در سال‌های اخیر نسل جدید مردمان لرتبار به فارسی صحبت کردن و دوری از زبانهای بومی گرایش پیدا کرده‌اند که هر دوی این عوامل خطری برای ادامه حیات زبانهای مردم لر می‌باشند. پرهیز از لری صحبت کردن در میان قشر تحصیل کرده و به ویژه جامعه دانشگاهی لرها بیش از قشرها دیگر شدت یافته‌است.[۳۳]
پانویس[ویرایش]
 | نسخهٔ زبان لری شمالی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد |
 | پروژهٔ ویکی‌پدیا زبان لری آزمایشی در ویکی‌مدیا انکوباتور موجود است. |
↑ «LURI OF IRAQ» (انگلیسی). peoplegroups. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ «KUMZARI OF OMAN» (انگلیسی). peoplegroups. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ Anonby، Eric John (2005). «Kurdish or Luri? Laki's disputed identity in the Luristan province of Iran» (PDF). Kurdische Studein (۴+۵): ۷-۲۲. دریافت‌شده در ۱۳۹۱/۱۱/۲۰. تاریخ وارد شده در|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک).mw-parser-output cite.citationfont-style:inherit.mw-parser-output qquotes:"""""""'""'".mw-parser-output code.cs1-codecolor:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit.mw-parser-output .cs1-lock-free abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-lock-subscription abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registrationcolor:#555.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration spanborder-bottom:1px dotted;cursor:help.mw-parser-output .cs1-hidden-errordisplay:none;font-size:100%.mw-parser-output .cs1-visible-errorfont-size:100%.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-formatfont-size:95%.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-leftpadding-left:0.2em.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-rightpadding-right:0.2em
↑ نقل منابع از ایزدپناه، ح. فرهنگ لکی، مؤسسه فرهنگی جهانگیری، تهران ۱۳۶۷خ، ص ۱۱.
↑ B. Grimes, (ed.), Luri, in Ethnologues (13th edition), Dallas 1996, p.677
↑ ۶٫۰۶٫۱۶٫۲۶٫۳۶٫۴۶٫۵۶٫۶۶٫۷۶٫۸۶٫۹ «LORI DIALECTS» (انگلیسی). Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ «IRAN vi. IRANIAN LANGUAGES AND SCRIPTS (2) Documentation» (انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ ۸٫۰۸٫۱۸٫۲۸٫۳۸٫۴۸٫۵ [Erik John] (02, Jul 2003). Update on Luri: How many languages?. Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series). ص. ۱۷۱-۱۹۷. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. مقدار|author-link1=را بررسی کنید (کمک); تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک)
↑ ۹٫۰۹٫۱ «Isfahan xxi. PROVINCIAL DIALECTS» (انگلیسی). Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ Yar-Shater، Ehsan (۱۹۸۲). Encyclopædia Iranica. V. London: Routledge & Kegan Paul. ص. ۶۱۷.
↑ Houtsma، M. T (۱۹۸۷). Encyclopaedia of Islam. V. London: Routledge & Kegan Paul. ص. ۴۱. شابک ۹۰-۰۴-۰۸۲۶۵-۴.
↑ ۱۲٫۰۱۲٫۱۱۲٫۲۱۲٫۳۱۲٫۴۱۲٫۵۱۲٫۶۱۲٫۷۱۲٫۸ «LORI LANGUAGE ii. Sociolinguistic Status of Lori» (انگلیسی). Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۴.
↑ Journal of the Royal Asiatic Society (Third Series) , Volume 13 , Issue 02 , Jul 2003 , pp 171-197
↑ «بختیاری» (فارسی). دانشنامه جهان اسلام. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ ۱۵٫۰۱۵٫۱ «Language by Country» (انگلیسی). Linguist List، ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ William J. Frawley, William Frawley, International Encyclopedia of Linguistics& 4-Volume Set, Volume 1, Oxford University Press, 2003, ISBN 978-0-19-513977-8, page. 310.
↑ PeopleGroups.org. "PeopleGroups.org - Laki of Iraq"..mw-parser-output cite.citationfont-style:inherit.mw-parser-output qquotes:"""""""'""'".mw-parser-output code.cs1-codecolor:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit.mw-parser-output .cs1-lock-free abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-subscription abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registrationcolor:#555.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration spanborder-bottom:1px dotted;cursor:help.mw-parser-output .cs1-hidden-errordisplay:none;font-size:100%.mw-parser-output .cs1-visible-errorfont-size:100%.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-formatfont-size:95%.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-leftpadding-left:0.2em.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-rightpadding-right:0.2em
↑ Ethnologue report for Bakhtiâri
↑ Ethnologue report for Luri, Northern
↑ ۲۰٫۰۲۰٫۱ پشتدار، علی‌محمد (۱۳۷۶). لرها و لرستان از دیدگاه ولادیمیر مینورسکی. ۷. علوم انسانی «ایران شناخت». ص. ۱۶۰ تا ۱۸۳. دریافت‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۳.
↑ ۲۱٫۰۲۱٫۱ «Lorestān» (انگلیسی). Encyclopaedia Britannica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ ۲۲٫۰۲۲٫۱ «LURISTAN iv. The Origin of Nomadism» (انگلیسی). Encyclopædia Iranica. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ «ATĀBAKĀN-E LORESTĀN» (انگلیسی). دانشنامه ایرانیکا. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴. بازبینی‌شده در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
↑ لغت نامه دهخدا. دانشگاه تهران. ۱۳۷۷. ج. ۱۳ ص. ۴–۱۹۶۶۳
↑ «HAMADĀN i. GEOGRAPHY». ایرانیکا. بازبینی‌شده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۴.
↑ people groupe
↑ Ethnologue 14 report for Luri
↑ Ethnologue report for language code: zum
↑ Kumzari of Oman Ethnic People Profile
↑ لر در لغت‌نامه دهخدا
↑ زبانها و گویش‌های ایران، کتاب تاریخ زبان فارسی، دکتر پرویز ناتل خانلری
↑ http://noronline.ir/news/show/4792/زبان-لری-در-خطر-نابودی
↑ http://www.mirmalas.com/news/19748/زبان-لری-لکنت-زبان-گرفته-است/
 موضوعهای مرتبط با ایران | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| تاریخ |
| ||||||||
| سیاست |
| ||||||||
| مردم |
| ||||||||
| زبانها |
| ||||||||
| جغرافیا |
| ||||||||
| اقتصاد |
| ||||||||
| جامعه |
| ||||||||
| هنر |
| ||||||||
| خبرگزاریها |
| ||||||||
| مرتبط |
| ||||||||
| |||||||||
ردهها:
- زبانهای امارات متحده عربی
- زبانهای ایران
- زبانهای ایرانی
- زبانهای ایرانی جنوب غربی
- زبانهای ایرانی نو جنوب غربی
- زبانهای عراق
- زبانهای عمان
- زبانهای کویت
- گویش‌های لرستان
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"1.068","walltime":"1.270","ppvisitednodes":"value":17137,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":627130,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":65305,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":21,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":1,"limit":20,"unstrip-size":"value":47460,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 1015.898 1 -total"," 62.85% 638.540 33 الگو:Navbox"," 54.62% 554.844 1 الگو:پانویس"," 27.90% 283.392 12 الگو:یادکرد_وب"," 26.96% 273.894 12 الگو:یادکرد/هسته"," 22.32% 226.713 3 الگو:Navbox_with_collapsible_sections"," 15.17% 154.100 1 الگو:زبانهای_هندوایرانی"," 11.94% 121.261 120 الگو:عدد_به"," 10.92% 110.907 1 الگو:یادکرد_ژورنال"," 7.95% 80.798 1 الگو:جعبه_اطلاعات_زبان"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.378","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":6979969,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1321","timestamp":"20190410235104","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0632u0628u0627u0646 u0644u0631u06cc","url":"https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q4701277","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q4701277","author":"@type":"Organization","name":"u0645u0634u0627u0631u06a9u062au200cu06a9u0646u0646u062fu06afu0627u0646 u067eu0631u0648u0698u0647u0654 u0648u06ccu06a9u06ccu200cu0645u062fu06ccu0627","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2007-05-11T04:30:34Z","dateModified":"2019-04-07T19:34:08Z","headline":"u0627u0632 u0644u0647u062cu0647 u0647u0627u06cc u0641u0627u0631u0633u06cc"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":111,"wgHostname":"mw1257"););
