طاهره قرةالعین محتویات تولد و نام‌ها[ویرایش] خانواده[ویرایش] تحصیلات و گرایش به شیخیه[ویرایش] اقامت در عراق[ویرایش] بازگشت به قزوین[ویرایش] گردهمایی بدشت[ویرایش] دستگیری و کشته شدن[ویرایش] تأثیر طاهره بر فعالان حقوق زنان[ویرایش] طاهره در آثار هنری[ویرایش] شعر و ادب[ویرایش] طاهره و بابیان[ویرایش] طاهره و بهائیان[ویرایش] یادداشت‌ها[ویرایش] پانویس[ویرایش] منابع[ویرایش] پیوند به بیرون[ویرایش] منوی ناوبریبررسی شده‌استخانه‌هایی که زندان شد؛ حصر خانگی در ایران"بابیت" از دانشنامه ایرانیکا«طاهره»نسخهٔ اصلی«طاهرهٔ خیالی، طاهره‌های حقیقی»«کشف حجاب طاهره قره العین، بستر تاریخی و تأثیرات اجتماعی این رویداد»«طاهره را به بیت العدل راه ندادند»Mysticism and Dissent: Socioreligious Thought in Qajar Iran«Bahá'u'lláh»اصلی«Resistance, Resilience and the Role of Narrative: Lessons from the Experiences of Iranian Bahá'í Women Prisoners»اصلی«SHAYKHIYYA AND KIRMAN`S SOCIO-POLITICAL CHANGES IN THE QAJAR PERIO»اصلی«Interpretation as Revelation: The Qur'án Commentary of the Báb»اصلی"The Authority of the Feminine and Fatima's Place in an Early Work by the Bab"the original«Poetry as Revelation: Introduction to Bahá'u'lláh's Mathnavíy-i Mubárak»اصلی«Usuli, Akhbari, Shaykhi, Babi: The Tribulations of a Qazvin Family»10٫1080/02108603200013911اصلی"Mutilated Body of the Modern Nation"the original"Ruptured Spaces and Effective Histories: The Unveiling of the Babi Poetess Qurrat al-'Ayn-Tahirih in the Gardens of"the originalEncyclopedia of Women & Islamic Cultures: Family, law, and politicsthe originalReligion and womenthe original«So-Called "Anti-Terrorism" Measures Harm Battered Immigrant Women»نسخهٔ اصلی“Táhirih: A Religious Paradigm of Womanhood”the original«New Law Puts Brakes on International Bride Brokers»نسخهٔ اصلی«The Role of the Feminine in the New Era»اصلی«به یاد صدمین سال شهادت نابغه دوران قره العین»نسخهٔ اصلی«آیا کار افراطیون زنجیره‌ای آب به آسیاب بهاییان ریختن نبود؟»نسخهٔ اصلی«گروش اقلیتهای مذهبی به آیین بهایی - برخی مشاهدات مقدماتی»نسخهٔ اصلی«طاهره قرة العین»نسخهٔ اصلی«برغانی»نسخهٔ اصلی«پیام مورخ ۲۰ جون ۲۰۰۸ بیت العدل اعظم»نسخهٔ اصلی«طاهره قره‌العین و فروغ فرخزاد در دو تابلو»«زندگینامه»نسخهٔ اصلی«Azaliyyah»نسخهٔ اصلی«طاهره قره العین برای بابیت و بهائیت چه کرد؟»«بهاییگری»نسخهٔ اصلی«فرزانه میلانی، استاد دانشگاه، شاعر و نویسنده»نسخهٔ اصلیحضرت باباصلیشرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العیناصلی«(طاهره (قرةالعین»نسخهٔ اصلی«طاهره یا طاهرا»نسخهٔ اصلیدیوان اشعار بانو فاطمه زرین‌تاجاصلی«STATI DI COSCIENZA MODIFICATI»نسخهٔ اصلینسخه پی‌دی‌اف دیوان اشعار قره‌العین (حق نشر آزاد)صفحه قره‌العین در وبگاه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامیبرخی آثار طاهره به عربی و فارسیزنان در آثار باب و جنبش بابی در دانشنامه ایرانیکامستند خاک-شکوفه-آتشوووWorldCat Identities65315085n801492500000 0000 6683 777912336230X13351935Xcb16154584d(داده‌ها)
کتیبه‌های فارسی باستانسنگ‌نبشته بیستونسنگ‌نبشته گنج‌نامهنقش رستمسنگ‌نبشته خشایارشا در ترکیهزندپازندیسن‌هاویسپردوندیدادهیربدستان و نیرنگستانیشت‌هاگاهاندین‌کردبندهشن هندیبندهشن بزرگگزیده‌های زادسْپَرَمنامه‌های منوچهردادِستان دینیگروایت‌های پهلوینامه تنسرشکند گمانیک ویچارپس دانشن کامگگُجَستَک اَبالیشزبور پهلویارداویراف‌نامهویرازگانزند وهمن یسنجاماسب‌نامهیادگار جاماسبیمنظومه بهرام ورجاوندشایست نشایستروایت امید اشوهشتانروایات آذرفرنبغ فرخزادانروایات فرنبغ سروشپرسشنیهامادگان هزار دادستانمینوی خرددانای مینوی خردیادگار بزرگ‌مهراندرزنامه آذرپاد مهراسپنداناندرز اوشنَر دانااندرز دانایان به مزدیسناناندرز خسرو قباداناندرز پوریوتکیشاناندرز دستوران به بهدیناناندرز بهزاد فرخ‌پیروزپنج خیم روحانیانداروی خرسندیخویشکاری ریدگاناندرز کنم به شما کودکانسودگر نسکانجیل زندهشاپورگانگنجینه زندگانرازانغول‌هانامه‌هازبور مانیکارنامه اردشیر بابکانیادگار زریرانخسرو و ریدگگزارش شطرنج شهرستان‌های ایرانشهرشگفتی و برجستگی سیستانماتیکان یوشت فریانماه فروردین روز خردادسورسخنفرهنگ پهلویفرهنگ اویم ایوکآیین‌نامه‌نویسیخودای‌نامگکتاب کاروندسنگ‌نوشته‌های دولتی در دوران ساسانیکعبه زرتشتسفال‌نوشته‌هاپوست‌نوشته‌هافلزنوشته‌هامهرهاسکه‌نوشته‌هادرخت آسوریخیم و خرد فرخ‌مردخردحنظله بادغیسیراتبه نیشابوریرودکیابن رومیابوحفص سغدیشهید بلخیمحمد پسر مخلد سگزیمحمد پسر وصیف سجزیمسعودی مروزیفیروز مشرقیبسام کردابوسلیک گرگانیآغاجی بخاراییابوسعید ابوالخیرابوالفتح بستیابوالفرج سگزیابوطاهر خسروانیرونقی بخاراییسپهری بخاراییبدیع بلخیبشار مرغزیابوالمؤید بلخیبُندار رازیبهرامی سرخسیبوالمثل بخاراییابواسحاق جویباریخبازی نیشابوریخجسته سرخسیخسروی سرخسیدقیقیرابعه بلخیابوالعباس ربنجنیابوشکور بلخیرودکیابوحفص سغدیشاکر جلابشهید بلخیعماره مروزیعنصری بلخیفردوسیمحمد عبده کاتبحکاک مرغزیمسعودی مروزیابوطیب مصعبیمعروفی بلخیابوزراعه معمریمعنوی بخارائیمنتصر سامانیمنجیک ترمذیمنطقی رازینصر بن منصورابوشعیب هرویطاهر چغانیکسایی مروزیعبدالله روزبه النکتییوسف عروضیابوالقاسم بشریاسینابوسعید ابوالخیرفخرالدین اسعد گرگانیخواجه عبدالله انصاریباباطاهرخیامدانشی طوسیمسعود سعد سلمانسناییاسدی طوسیعسجدیعنصری بلخیعیوقیکافرک غزنویغضائری رازیابوالفرج رونیفرخی سیستانیقطران تبریزیلبیبیمنوچهری دامغانیناصرخسروازرقی هرویعبدالله روزبه النکتیایرانشان بن ابی‌الخیرعثمان مختاریاثیر اخسیکتیادیب صابرمحمد معزیانوریعمعق بخاریخاقانیخیامابوالفرج رونیسراج قمریمسعود سعد سلمانسموری سجزیسناییسوزنی سمرقندیجمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانیقاضی هجیم آملیعبدالواسع جبلیعلی بن احمد سیفیظهیرالدین فاریابیاشرف غزنویفلکی شروانیقوامی رازیمهستی گنجویمولانا شاهین شیرازیعطار نیشابوریرشیدالدین وطواطنظامی گنجویبهاءالدین ولدعبدالقادر گیلانیعلی بن‌حامد کوفیعثمان مروندیابوالعلاء گنجه‌ایایرانشاه بن ابی‌الخیررشیدی سمرقندیشمس طبسیبدر جاجرمیکمال‌الدین اسماعیلافضل‌الدین کاشانیامیرخسرو دهلویاوحدالدین کرمانیمولویهمام تبریزیپوربهای جامیبهرام پژدوزرتشت بهرام پژدوسراج قمریسراج‌الدین سگزیسعدیسعدالدین نزاری قهستانیشمس قیس رازیشیخ محمود شبستریفخرالدین عراقیسیف فرغانیابن یمینعمید لویکیاوحدی مراغه‌ایمجد همگرمولانا ناصریعطار نیشابوریبوعلی قلندرکیکاووس رازینظامی گنجویسلطان ولدعلی بن‌حامد کوفیعثمان مروندیملک‌تاج‌الدین دهلویشهاب‌الدین بدایونیامیرحسن دهلویخواجه عبیدالدینحسن محمود کاتبشاهین شیرازیابواسحاق اطعمهفضل‌الله نعیمیامیرخسرو دهلویقاسم انوارمغربی تبریزیهمام تبریزیحافظحیدر شیرازیبرندق خجندیکمال خجندیرستم خوریانیشرف‌الدین رامیعبید زاکانیسلمان ساوجیامیر شاهیشیخ محمود شبستریسیف فرغانیابن یمینبدر چاچیابوعلی قلندرخواجوی کرمانیعماد فقیه کرمانیاوحدی مراغه‌ایعمادالدین نسیمینعمت‌الله ولیامیرحسن دهلویجهان‌ملک خاتونحمدالله مستوفیجام جونهحماد جمالیزین‌الدین واصفی هراتیلطف‌الله نیشابوریمیر سید علی همدانیعطار شیرازیابوالحسن علی‌الاعلیجلال طبیب شیرازیآذری طوسیمحمد محمد آملیابن حسامابواسحاق اطعمهقاسم انوارعصمت بخاریفخرالدین بخاریکمال‌الدین بناییمغربی تبریزیجامیهلالی جغتائیبرندق خجندیهاتفی خرجردیرستم خوریانیرضای سبزواریبساطی سمرقندیسکندر لودیامیر شاهیاهلی شیرازیبابا فغانی شیرازیعطار تونیعلی‌شیر نواییمحمد کاتبیمسیحی فوشنجیمکتبی شیرازیمحمد فضولینظام‌الدین محمود قاریمهری هرویکاتبی ترشیزینعمت‌الله ولیحسن‌شاه هرویاسیری لاهیجیقبولی هرویآصفی هروی هراتیزین‌الدین واصفی هراتیعبدالرحمن مشفقی بخاراییمهری هراتیلطف‌الله نیشابوریاهلی ترشیزیشهیدی قمیملا محمد نامیخیالی بخاریقاسم کاهینظام قاریشفائی اصفهانیوحشی بافقیکمال‌الدین بناییظهوری ترشیزیهلالی جغتائیهاتفی خرجردیفیضی دکنیجمالی دهلویعرفی شیرازیعلی‌شیر نواییمحتشم کاشانیمولانا همتی انگورانیاهلی شیرازیمکتبی شیرازیمیر رضی آرتیمانینظیری نیشابوریمحمد فضولیسحابی استرآبادیشانی تکلوبابا فغانی شیرازیآصفی هروی هراتیحیدر کلوچه‌پز هراتیسقای بخاراییمطربی سمرقندیدوستی بدخشیسیدای نسفیفطرت زردوز سمرقندیظهوری دکنیلسانی شیرازیشرف‌جهان قزوینیلحاف‌دوز همدانیفهمی استرآبادیاهلی ترشیزیشهیدی قمیشریف تبریزیصبوری تبریزینوعی خبوشانیثنایی مشهدیضمیری اصفهانیمسیح کاشیشکیبی اصفهانیملک قمیکفری تربتیانیسی شاملوشاه‌طاهر دکنی انجدانینصیبی گیلانیذهنی کشمیریسرخوش کشمیریولی دشت بیاضیغزالی مشهدیمیر رضی آرتیمانیطالب آملیشفائی اصفهانیشوکت بخاریظهوری ترشیزیسلیم تهرانیفیضی دکنیقاسم دیوانه مشهدیابوالفتح سگزیاحولی سیستانیاسیر شهرستانیمحمدسعید اشرف مازندرانیسلطان باهوملاشاه بدخشیجهان‌آرا بیگمحمزه غافل سیستانیزلالی خوانساریزیب‌النسابیدلسرمد کاشانیکلیم کاشانیندیم کشمیریشاپور تهرانیصائب تبریزیصوفی مازندرانیصیدی طهرانیباذل مشهدیقدسی مشهدینظیری نیشابوریمولانا همتی انگورانیمحسن فیض کاشانیسحابی استرآبادیفیاض لاهیجیشانی تکلومنیر لاهوریمجذوب تبریزیطرزی افشارکرام بخاراییسیدای نسفیحسین شهرت شیرازیعاقل خان رازی خوافیمطربی سمرقندینخلی بخاراییناظم هراتیسرافراز سمرقندیقانع نسفیفصیحی هروینجیب کاشانیرجبعلی واحد تبریزیناصر علی سرهندیمحسن فانیظفرخان احسنرضی دانش مشهدیسعیدا نقشبندی یزدیفوقی یزدیسنجر کاشانیصفی چرکسسالک قزوینیمحمد واعظ قزوینیغنی کشمیریرفیع مشهدیطغرای مشهدیوحید قزوینیذوقی اردستانیالهی اسدآبادیوحدت کاشانیمحمدسعید اشرف مازندرانیهاتف اصفهانیآزاد بلگرامیآذر بیگدلیعبدالرزاق دنبلیعبدالقادر بیدلفقیر دهلویوصال شیرازیفتحعلی‌خان صبای کاشانیحزین لاهیجیباذل مشهدیقصاب کاشانیصباحی بیدگلیمشتاق اصفهانیطبیب اصفهانیغنیمت پنجابیحشمت بدخشانیکرام بخاراییسپندی سمرقندیطغرل احراریحسین شهرت شیرازیعاقل خان رازی خوافیاملای بخاراییغیاثی بدخشینقیب‌خان طغرل احراریشمس‌الدین شاهینواله داغستانیظفرخان جوهریصادق منشی بخاراییمخلص کاشانیمحسن تأثیر تبریزینجیب کاشانیواله اصفهانیمحیط قمینجات اصفهانیعالی شیرازیشیوکرام تقویقانع تتویآفرین لاهوریواقف لاهوریمحمداسماعیل دارااکسیر اصفهانیحیرت لاهوریخالص اصفهانیصفای اصفهانینشاط اصفهانیفروغی بسطامییغمای جندقیفایز دشتیغالب دهلویفقیر شیرازیقاآنی شیرازیوصال شیرازیوقار شیرازیمحمودخان صباطاهره قرةالعینفتحعلی‌خان صبای کاشانینادرهبیدل کرمانشاهیعبرت نایینیعبدالرزاق دنبلینقیب‌خان طغرل احراریشمس‌الدین شاهینظفرخان جوهریتاش‌خواجه اسیریصادق منشی بخاراییسلطان خواجه اداء سمرقندیجیحون یزدیواله اصفهانیمحیط قمیمفتون بردخونیعمان سامانینواب‌الله دادخان صوفیعارف قزوینیمیرزاده عشقیمحمد فرخی یزدیمحمدتقی بهارارسلان پوریاپرویز ناتل خانلرینادر نادرپورفریدون مشیریسیمین بهبهانیهوشنگ ابتهاجپروین اعتصامیحسین منزویایرج میرزاسیاوش کسراییمحمدحسین شهریارمحمدرضا عبدالملکیانفریدون توللیگلچین گیلانیعبرت نایینیکریم امیری فیروزکوهیمظاهر مصفاژولیده نیشابوریعبدالحسین جلالیانمحمدعلی ریاضی یزدیعماد خراسانیسلمان هراتیسپیده کاشانیحمید سبزواریسید حسن حسینیمحمدرضا آقاسیمحمدعلی معلم دامغانیمهدی اخوان ثالثمنوچهر آتشیفروغ فرخزادنصرت رحمانیسهراب سپهریمحمدرضا شفیعی کدکنیمنوچهر شیبانیاسماعیل شاهرودیم. آزاداسماعیل خوییمحمد زهریمحمد مختاریطاهره صفارزادهنیما یوشیجضیاء موحدسعید سلطان‌پورمنصور اوجیبیژن جلالیتندرکیاهوشنگ ایرانیاحمد شاملونازنین نظام شهیدیاحمدرضا احمدیمحمدرضا اصلانیبیژن الهیهوشنگ ایرانیبهرام اردبیلیمحمدعلی سپانلوعظیم خلیلیجواد مجابییدالله رؤیاییهوشنگ چالنگیشاپور بنیادبیژن الهیبهرام اردبیلیپرویز اسلام‌پورمحمدرضا اصلانیسیروس آتابایهوشنگ چالنگیسیدعلی صالحیفرامرز سلیمانیهرمز علی‌پورقیصر امین‌پوررضا براهنیعلی باباچاهیشاپور بنیادسیدعلی صالحیبیژن کلکیشیوا ارسطوییمفتون امینیبهزاد زرین‌پورعلی عبدالرضاییگراناز موسوینادیا انجمنواصف باختریخلیل‌الله خلیلیمسعود نوابیمحمدکاظم کاظمیفضل‌الله قدسیابوطالب مظفریسعادت ملوک‌تاشفدایی هرویمخفی بدخشیعبدالکریم تمناصوفی عشقرینادیه فضلمحجوبه هرویندیم کابلیصدرالدین عینیفرزانه خجندیاسکندر ختلانیابوالقاسم لاهوتیگلرخسار صفی‌اوالایق شیرعلیپیرو سلیمانیمیرزا تورسون‌زادهمیرزا عبدالواحد مُنظِمصدرِ ضیاساتِم اُلُغ‌زادهبازار صابرمحمدجان شکوری بخاراییجلال اکرامیعبید رجبمحمدعلی عجمیصفیه گلرخسارمردخای بهایفزلفیه عطاییمؤمن قناعتعسکر حکیمعنایت حاجی‌یواعبدوملک بهاریمجیب مهردادگل‌نظر کلدیتیمور ذوالفقارفعاشور صفردارا نجاتاحمدجان رحمت‌زادجوره هاشمیخواجه (شاعر)اسد گلزادهشهزاده نظرووااقبال لاهوریحفیظ جالندهریعلی‌محمد افغانیغزاله علیزادهبزرگ علویرضا امیرخانیمهشید امیرشاهیرضا براهنیسیمین دانشورمحمود دولت‌آبادیعلی‌اشرف درویشیانرضا قاسمیهوشنگ گلشیریابوتراب خسرویاحمد محمودشهریار مندنی‌پورعباس معروفیایرج پزشک‌زادعبدوملک بهاریتیمور ذوالفقارفجلال آل‌احمدشمیم بهارصادق چوبکسیمین دانشورنادر ابراهیمیابراهیم گلستانهوشنگ گلشیریصادق هدایتمحمدعلی جمال‌زادهابوتراب خسرویمصطفی مستورجعفر مدرس صادقیهوشنگ مرادی کرمانیعلی‌اشرف درویشیانبیژن نجدیشهرنوش پارسی‌پورغلامحسین ساعدیبهرام صادقیگلی ترقیمیرزا فتحعلی آخوندزادهارسلان پوریابهرام بیضاییبیژن مفیدغلامحسین ساعدیهنگامه مفیدعباس نعلبندیاناکبر رادیپری صابریمحمود استادمحمدمیرزاده عشقیمحسن یلفانیحمید امجدمحمد چرمشیرمحمد یعقوبینغمه ثمینیمحمد عثمان‌افرضا صابریرضا قاسمیحسین پاکدلحسین پناهیمحمد رحمانیانمحمد رضایی‌رادجلال تهرانیامیررضا کوهستانیابراهیم حاتمی‌کیامسعود کیمیاییاصغر فرهادیرخشان بنی‌اعتمادبهرام بیضاییکامبوزیا پرتویداریوش مهرجوییابراهیم گلستانعلی حاتمیمجید مجیدیپیمان قاسم‌خانیناصر تقواییشادمهر راستیناصغر عبداللهیکیومرث پوراحمدعباس کیارستمیعلی‌اکبر دهخدا
اعدام‌شدگان اهل ایراناعدام‌شدگان اهل ایران در دوره قاجاراعدام‌شدگان با چهارمیل کردناهالی ایران در سده ۱۹ (میلادی)اهالی قزوینبابیتحروف حیحصر خانگیخاندان برغانیدرگذشتگان ۱۲۶۸ (قمری)درگذشتگان ۱۸۵۲ (میلادی)رهبران مذهبیرهبران مذهبی زنزادگان ۱۸۱۴ (میلادی)زنان اعدام‌شده اهل ایرانزنان سده ۱۹ (میلادی)شاعران ایران بزرگشاعران زن اهل ایرانشاعران زن عرب‌زبانشاعران فارسی‌زبانشاعران فارسی‌زبان سده ۱۳ (قمری)شیخیهفعالان مذهبی کشته‌شده اهل ایرانمحدثان اهل ایرانمحدثان زننویسندگان زن اهل ایراننویسندگان زن سده ۱۹ (میلادی)نویسندگان عربی سده ۱۹ (میلادی)نویسندگان مذهبینویسندگان مذهبی زن
شاعرمحدثایرانیسید علی‌محمد بابجنبش بابمسلمانمجتهدشیخیهکربلاعراقسید علی‌محمد باببابیروبندهآیین بیانیاحکام اسلاممحمدتقی برغانیناصرالدین‌شاهفساد فی‌الارضموعودگراییبابآیین بیانیآئین بهاییواقعه بدشتفمینیستیواقعه بدشتنبوتافسانه نجم‌آبادیریچارد فولتزعباس افندیقزوینرجعتفاطمه زهراپیامبر اسلامسیدکاظم رشتیعلی الوردیشوقی افندیعباس افندیملامحمد زرندیمارتا روتحسین‌علی نوریسوزان استایلزمنکسید علی‌محمد بابدنیس مک‌ایونموژان مؤمنعلی الوردیشیعهآمنه خانم قزوینیملا محمدصالح برغانیتفسیر قرآناصولیانموژان مؤمنتکفیرعباس امانت
بابصبح ازلملاحسین بشرویهقدوسطاهره قرةالعینحروف حیکتاب جزآءکتاب پنج شأنکتاب الحیاتکتاب لعالی و مجالیاحمد احسائیشیخیهتاریخچه دیانت بیانیمیرزا یحیی نوریمیرزا حسینعلی نورییحیی دولت‌آبادیانشعاب بابی بهائیملا محمد جعفر کرمانیشیخ احمد روحیملک المتکلمینعلی‌محمد فره‌وشیمسیو نیکلاتقويم بديعمیلاد باباعدام بابآیین بیانیازلیبهائیتنقد بابیهحافظ قرآنفقهیادبیاتشعر فارسیفقهاصولحدیثتفسیرفلسفهحکمتعرفاندنیس مک‌ایوناجتهادملاجواد ولیانیملامحمدعلی برغانیشیخ احمد احساییمکتب شیخیهتوحیدنبوتامامترکن چهارممعاداصول دینامام زماننجفملامحمدعلی قزوینیحروف حیسید کاظم رشتیتکفیربیوهتدریسملا علی بسطامیسیدعلی محمد بابملا علی بسطامیادوارد براونملاحسین بشرویهسیدکاظم رشتیملاحسین بشرویهشیرازحروف حیامام غایبرؤیای صادقهملا علی بسطامیسوره یوسفقیوم الاسماءشیخیهقاجاریهافسانه نجم‌آبادیلاوسونعتباتمحمدکریم‌خان کرمانیملااحمد معلم حصاریبدعت‌هایکاظمینموژان مؤمنکاظمینتقیهملاّ باقر تبریزیملاّ احمد خراسانیمحرمروضه خوانیمحرمحسین بن علیشیعیانحنا بندانعثمانیشهاب‌الدین آلوسیمفتیاهل سنتبغدادکشف حجابعثمانیتهرانکرند غربکرمانشاهصحنهاهل حقهمدانیهودیبازار قزوینحیدری و نعمتیمحمدتقی برغانیقصاصتهرانعباس امانتحمید دباشیریچارد فولتزشاهرودافسانه نجم‌آبادیخوان کولماکوماریون وودمنآئین باباسلاممحمدعلی بارفروشیادوارد براونحجابیحیی ازلنگار متحدهزینبحسین بن علیعزیه نوریبهاءاللهتنبیه‌النائمینحسین‌علی نوریمحمدعلی بارفروشینیالاهزار جریبنورناسخ التواریخلسان الملکمحمدعلی بارفروشینورجنگ قلعه طبرسیفرزانه میلانیادبیات فارسیمطالعات زناندانشگاه ویرجینیاناصرالدین شاهنیاورانخواستگارینورالدین مدرسی چهاردهیازلیحسین لنکرانیامیرکبیرباغ ایلخانیحبس ابدمفسد فی‌الارضحقوق زنانماریان هانیشاتریشجنبش نوین زنانجنبش برابری زن و مرد در ایرانریچارد فولتسفمنیستیجنبش حقوق زنان در ایرانصدیقه دولت‌آبادیزبان زنانالیز ساناساریانیحیی دولت‌آبادیآمریکاسارا برنادتسن پطرزبورگفیلم دراملس آنجلسشیکاگوایلینوینیلوفر بیضاییمصرآذربایجانیزبان ترکیام هانیعفت نسابهعشرت شیرازیمحمدباقر صحبت لارینعمت‌الله ذکایی بیضاییحسین پرتو بیضائیفرانکلین لوئیسدانشگاه شیکاگوتضمینفریدون فروغیمحمدرضا شجریانچهره به چهرهمحمدرضا لطفیجشن هنر شیرازمحیط طباطباییمخمسیطاهر کاشیفتحعلی‌شاه قاجارکتابخانه ملکفاطمهمحمدسوره یوسفشوقی افندیقرآنقیوم‌الاسماءازلی‌هامولویشمس تبریزعباس افندیتنبیه‌النائمینحسن موقر بالیوزیهمدانرادیکالموعودگراییباباحمد کسرویشوقی افندیکشف حجاببهاءاللهسوزان استایلزمنکآسیه‌خانمبهیه‌خانمایرانایالات متحدهیحیی ازلنگار متحدهزینبحسین بن علیویرجینیایمهرانگیز کار
طاهره قرةالعین
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
| طاهره قُرةالعَین | |
|---|---|
 طرحی که به «چهره طاهره قُرةالعَین» معروف شده‌است (مورد تردید) | |
| نام اصلی | فاطمه ام‌سلمه[۱] |
| زمینهٔ کاری | شاعر و شهید آئین بابی[۱] |
| زادروز | ۱۲۳۰ تا ۱۲۳۳ (قمری) قزوین[۱] |
| پدر و مادر | محمدصالح برغانی قزوینی، آمنه خانم قزوینی |
| مرگ | ۱۲۶۸ (قمری) (۳۵ سال) باغ ایلخانی، تهران |
| ملیت | ایرانی[۱] |
| محل زندگی | قزوین، تهران، کربلا، نور |
| جایگاه خاکسپاری | روایت‌شده که جنازه‌اش را به چاهی در تهران انداختند.[۲] |
| در زمان حکومت | محمدشاه، ناصرالدین‌شاه |
| رویدادهای مهم | حمایت از بابیت، سخنرانی در دشت بدشت بدون حجاب (روبنده)، اعدام به روش خفگی |
| نام(های) دیگر | زکیه، ام‌سلمه |
| لقب | طاهره،[۱] زکیه،[۱] زرین‌تاج[۱] |
| پیشه | شاعر، نویسنده |
| سبک نوشتاری | شعر عرفانی |
| تخلص | طاهره |
| همسر(ها) | ملا محمد برغانی |
| مدرک تحصیلی | اجتهاد |
| شاگرد | سید کاظم رشتی |
| اثرپذیرفته از | مولوی، سید علی‌محمد باب |
فاطمه زرین‌تاج برغانی قزوینی ملقب به زَکیّه یا اُمّ سَلَمَه و مشهور به طاهره و قُرَّةُالعَین (زادهٔ ۱۲۳۰، ۱۲۳۱ یا ۱۲۳۳ قمری – درگذشتهٔ ۱۲۶۸ قمری) شاعر و محدث ایرانی،[۳] از اولین مریدان سید علی‌محمد باب[۴] و از رهبران جنبش باب بوده‌است.[۵]
پدر و مادرش هر دو مسلمان و مجتهد بودند. وی همانند یکی از عموهایش ابتدا به شیخیه گرایش پیدا کرد و برای مدتی رهبری بخشی از شیخیه در کربلا و عراق را به دست گرفت. با علنی شدن دعوت سید علی‌محمد باب، طاهره به وی گروید و بدون آنکه موفق شود تا پایان عمر او را از نزدیک ببیند، در زمره نزدیک‌ترین یاران او درآمد. او نخستین زن بابی بود که روبنده از صورت برگرفت و اعلام نمود که با آمدن آیین بیانی، احکام اسلام ملغی شده‌است.
او به اتّهام دست داشتن در قتل عموی بزرگش محمدتقی برغانی معروف به «شهید ثالث» بازداشت شد و سه سال بعد، مدتی پس از ترور نافرجام ناصرالدین‌شاه و هم‌زمان با بسیاری از بابیان دیگر، در تهران به جرم فساد فی‌الارض اعدام شد. او اولین زنی بود که به این اتهام اعدام شد.
از طاهره اشعاری باقی مانده‌است که بر سر انتساب پاره‌ای از این اشعار به وی اختلاف نظر وجود دارد. از سویی طاهره تفسیری انقلابی از بابیگری ارائه کرد که موجب جدایی در جامعه بابی‌ها در ایران و عراق گردید، ولی از سوی دیگر همین تفسیر باعث پیوند موعودگرایی با مفهوم باب شد. طاهره برترین شخصیت زن در آیین بیانی و سومین و شناخته‌شده‌ترین شخصیت زن در آئین بهایی است. یکی از مشهورترین کارهای او برداشتن روبنده در واقعه بدشت بود. برخی نویسندگان معاصر این عمل را در جهت آزادی زنان و عملی فمینیستی توصیف کرده‌اند. اما دیدگاه مقابلی، طاهره را فعال فمینیست ندانسته و کارهایی مانند برداشتن روبنده در واقعه بدشت را بیشتر نمادی از الغای شریعت اسلام و اعلام شریعتی نو به نبوت سید علی‌محمد باب می‌داند.
محتویات
۱ تولد و نام‌ها
۲ خانواده
۳ تحصیلات و گرایش به شیخیه
۴ اقامت در عراق
۴.۱ گرویدن به باب
۴.۲ حضور در کاظمین، کربلا و بغداد
۴.۳ اخراج از عثمانی و بازگشت به ایران
۵ بازگشت به قزوین
۵.۱ ترور محمدتقی برغانی
۶ گردهمایی بدشت
۶.۱ نتایج گردهمایی بدشت
۷ دستگیری و کشته شدن
۸ تأثیر طاهره بر فعالان حقوق زنان
۹ طاهره در آثار هنری
۱۰ شعر و ادب
۱۱ طاهره و بابیان
۱۱.۱ سهم طاهره در جنبش باب
۱۲ طاهره و بهائیان
۱۲.۱ سمینارهای بزرگداشت طاهره
۱۳ یادداشت‌ها
۱۴ پانویس
۱۵ منابع
۱۶ پیوند به بیرون
تولد و نام‌ها[ویرایش]
نام کامل او فاطمه زرین تاج برغانی قزوینی است.[۶] به گفتهٔ افسانه نجم‌آبادی و ریچارد فولتز نام او فاطمه‌بیگم برغانی بوده‌است.[۷][۸]عباس افندی گفته‌است که طاهره، در کودکی ام‌سلمه نامیده شد، نامهای دیگر طاهره، قره‌العین، زرین تاج، زکیه، و هنده می‌باشد. مردم قزوین وی را با نام دختر آقا یاد می‌کردند.[۹][۱۰][۱۱] نام «فاطمه»، برای بسیاری از بابی‌ها، مفهومی از بازگشت و رجعت فاطمه زهرا، دختر پیامبر اسلام را القا می‌نمود.[۱۲] وی پس از آنکه با سیدکاظم رشتی، رهبر شیخیه، مکاتبه و ارتباط برقرار کرد توسط او قرةالعین (مجازاَ به معنای نور چشم؛ مایهٔ سرور، یا روشنی چشم) نامیده شد.[۸][۱۳][۱۴] مورخ عراقی، علی الوردی، در کتاب لمحات اجتماعیّه، موی وی را بور و زرین عنوان کرده و آن را دلیل بر لقب زرین تاج به وی دانسته‌است، زیرا که او را صاحب تاج طلایی می‌داند.[۱۵]
دربارهٔ منشأ لقب «طاهره» اتفاق نظر وجود ندارد. شوقی افندی، عباس افندی، ملامحمد زرندی و مارتا روت به عنوان منابع بهایی گفته‌اند[۱۶] که نام طاهره توسط حسینعلی نوری، رهبر بهائیان، به او اطلاق شده‌است.[۱۷][۱۸] بلومفیلد و سوزان استایلزمنک یک نامه سید علی‌محمد باب به وی را سرآغاز استفاده این لقب دانسته‌اند.[۱۹][۲۰]
ریچارد فولتز سال تولد طاهره را ۱۸۱۴ م (۱۲۳۰ یا ۱۲۳۱ ق) می‌داند.[۸] به نوشته دنیس مک‌ایون بیشتر منابع سال تولد طاهره را ۱۸۱۷ م (۱۲۳۳ ق) نوشته‌اند، اما او براساس مدارک ثبت شده در نزد خانواده و بازماندگان طاهره، تولد او را ۱۲۳۰ یا ۱۲۳۱ ق (۱۸۱۴م) می‌داند.[۲۱] سوزان استایلزمنک نیز تولد او را ۱۲۳۳ق (۱۸۱۷م) ذکر کرده‌است.[۲۲]موژان مؤمن نیز گزارش می‌کند که اغلب منابع بهایی تاریخ تولد طاهره را ۱۲۳۳ق (۱۸۱۷م) ثبت کرده و علی الوردی تاریخ تولد وی را بر اساس مدارک موجود نزد بازماندگان وی، ۱۲۳۰ یا ۱۲۳۱ ق (۱۸۱۴ م) استخراج نموده‌است.[۲۳]
خانواده[ویرایش]
خانه پدری طاهره در قزوین
طاهره در یک خانوادهٔ روحانی شیعه در قزوین به دنیا آمد. مادرش آمنه خانم قزوینی، و پدرش ملا محمدصالح برغانی هر دو مجتهد بودند.[۷] علاوه بر این پدرش به واسطه تفسیر قرآن و تألیف بیش از سیصد کتاب دینی،[۲۴] شهرت و مرجعیتی در میان اهالی قزوین داشته‌است.[۲۵] خانواده مادری او پیرو شیخیه بودند. اما خانواده پدری او از اصولیان معتقد[۷] و ثروتمند به‌شمار می‌آمده‌اند.[۲۶] وی دست‌کم سه برادر به نامهای عبدالوهاب، محمدحسن و محمد[۲۷] و یک خواهر به نام مرضیه داشته‌است.[۲۸]موژان مؤمن او را بزرگترین دختر از میان هفت دختر و هشت پسر خانواده برغانی می‌داند.[۲۹]
او همچنین عروس عمویش محمدتقی برغانی ملقب به شهید ثالث بود.[۳۰] حاصل ازدواج او در چهارده سالگی[۳۱] یا سیزده سالگی با پسرعمویش ملا محمد برغانی،[۷] چهار[۳۲] یا سه فرزند به نامهای شیخ ابراهیم، شیخ اسماعیل و شیخ اسحاق و دختری به نام زینب یا سارا بود.[۱۱] در وجود فرزندی به نام شیخ اسحاق، میان منابع اختلاف وجود دارد.[۳۳] از میان فرزندان، هیچ‌کدام از مادر خود در زمینه گرایش به شیخیه و سپس گرویدن به باب پیروی نکردند.[۳۴]
تکفیر شیخیه توسط پدرشوهر طاهره و اختلاف عقیده شوهرش با آنان، باعث شد تا طاهره و همسرش از یکدیگر جدا شوند. در این زمان طاهره به مدت سه سال به کربلا بازگشت ولی فرزندان وی نزد پدر خود باقی ماندند.[۳۲] به گفته عباس امانت، به نظر نمی‌رسد که زندگی آنان از آغاز، خالی از نزاع‌های خانگی بوده باشد.[۳۵]
تحصیلات و گرایش به شیخیه[ویرایش]
آیین بابی | |
شخصیت‌های اصلی | |
باب | |
نوشته‌ها | |
کتاب بیان - قیوم الاسماء کتاب جزآء | |
تاریخچه | |
احمد احسائی | |
تقویم وایام محرمه | |
تقويم بديع - | |
شاخه‌های | |
آیین بیانی |
سید کاظم رشتی، رهبر شیخیه
طاهره در کودکی حافظ قرآن بود و به حل مسائل فقهی علاقه نشان می‌داد.[۳۲] او توانست تحصیلات عالی حوزوی نزد پدر و مادرش[۷] و همچنین سایر اعضا خانواده داشته باشد[۳۶]
او ادبیات و شعر فارسی را نزد مادر خود و فقه، اصول، حدیث و تفسیر را نزد پدر، برادر (عبدالوهاب) و عمویش (شهید ثالث) فراگرفت. وی همچنین فلسفه، حکمت و عرفان را نزد دو تن از پسرعموهای پدرش آموخت. برخی منابع [کدام؟]، بلاغت و فصاحت کلام وی را تأیید کرده‌اند.[۳۷]
دنیس مک‌ایون در مقطعی از زمان او تصمیم گرفت تا با مراجع شیعه مکاتبه کند و از آنان اجازه اجتهاد بگیرد. از نوشته‌های خود او چنین برمی‌آید که مجتهدان شیعه[کدام؟] در عین حال که طاهره را دارای شرایط اجازه اجتهاد می‌دانستند، اعطای اجازه به یک زن را خلاف عرف می‌دانستند.[۳۱]
چه بطور مستقل یا آنطور که گفته‌شده‌است تحت تأثیر پسر دایی‌اش، ملاجواد ولیانی یا عمویش ملامحمدعلی برغانی، طاهره به شیخیه گرایش پیدا کرد.[۳۸] پس از ازدواج، او مشتاقانه دروس شیخ احمد احسایی (مؤسس مکتب شیخیه که عموی کوچکترش ملامحمدعلی برغانی نیز به او گرایش داشت)[۳۹] را دنبال می‌کرد. شوهر و پدرشوهر طاهره بر سر مسایل اعتقادی با وی دشمنی داشتند.[۳۲] مبنای اعتقادی شیخیه چهار اصل توحید، نبوت، امامت و رکن چهارم بود. آنان معاد و عدل را در زمره اصول دین نمی‌شمردند و در عوض به رکن چهارم یا باب امام زمان اعتقاد داشتند.[۴۰]
اقامت در عراق[ویرایش]
طاهره اندکی پس از ازدواج و به همراه همسرش برای سیزده سال به کربلا و نجف رفت و تحصیلات در زمینه فقه، کلام و سایر علوم دینی را دنبال نمود.[۳۱] او موفق شد در کربلا در محضر سیدکاظم رشتی تدریس نموده و در سال ۱۸۴۱ به همراه همسر و خانوده‌اش به قزوین بازگردد.[۳۸] در طول این مدت، همسرش به تحصیل نزد ملامحمدباقر قزوینی از روحانیون اصولی می‌پرداخت و طاهره به شیخیه گرایش داشت.[۳۵] در بازگشت به قزوین این دو از یکدیگر جدا شده و پس از وقفه‌ای سه ساله، در سال ۱۸۴۴ طاهره به همراه خواهر و شوهرخواهرش به کربلا بازگشته‌اند.[۳۳]
در طول این سه سال، طاهره افکار جدید شیخی را به‌صورت علنی تبلیغ می‌کرد. همین باعث شده بود تا همسر، عمو و پدرش او را به خاطر گرایشش به شیخیه سرزنش کرده و او را از مطالعه بیشتر افکار شیخی برحذر بدارند. به نظر می‌رسد او نیز ابتدا از حمایت عموی کوچکترش ملاعلی و بعدتر از حمایت شوهرخواهرش ملامحمدعلی قزوینی (که بعدها یکی از حروف حی شد) برخوردار بوده‌است.[۴۱] طاهره بعد از شیخ احمد احسایی، با جانشین او سید کاظم رشتی، رهبر شیخیه مکاتبه داشت.[۳۲] در همین مکاتبات بود که به وسیله او به «قره‌العین» ملقب شد. سیدکاظم رشتی سخت تحت تأثیر استعداد این زن جوان قرار گرفت. از طرفی او خوشحال بود که در میان خانواده برغانی، که شیخیه را تکفیر کرده بودند، به‌جز ملاعلی هواداری دیگر نیز یافته‌است.[۴۱]
در این میان طاهره تصمیم گرفت با خواهر و شوهرخواهرش دوباره به کربلا بازگردد. ملاصالح نتوانست او را از تصمیم خود بازگرداند. از سوی دیگر ملا صالح هرگز فتوای تکفیر شیخیه توسط برادرش را تأیید نکرده بود.[۴۱] بنابراین سفر دوم طاهره به کربلا در حدود سال ۱۸۴۳ انجام شد.[۴۲] ولی سیدکاظم رشتی حدوداً ۱۰ روز پیش از رسیدن طاهره به کربلا درگذشته بود.[۴۳] طاهره با حمایت بیوه سید کاظم رشتی، اجازه یافت که به تدریس شاگردان سیدکاظم از پس پرده بپردازد.[۳۲]
گرویدن به باب[ویرایش]
سید علی‌محمد شیرازی مشهور به باب
لوح حروف حی به خط سید علی‌محمد باب
منابع اولیه موجود، در مورد سال‌های بعدی زندگی طاهره متناقض هستند. بیشتر منابع چنین می‌نویسند که طاهره زمانی که احتمالاً از طریق ملا علی بسطامی اخبار دعوت سیدعلی محمد باب را شنید، دوباره در کربلا حاضر بود.[۳۸] اما طاهره در نامه‌اش به پسر دایی‌اش ملا جواد ولیانی تأکید کرده‌است که او زمانی که در قزوین بوده، در مورد ظهور باب شنیده‌است. به گفته دنیس مک‌ایون طاهره احتمالاً اندکی پس از این و هم‌زمان با آمدن ملا علی بسطامی، به کربلا برگشته‌است.[۳۸]
به گفته ادوارد براون، طاهره در زمانی که در کربلا مشغول تدریس بود، عریضه‌ای به شیعه کامل یا همان رکن چهارم ناشناس نوشت و آن را به ملاحسین بشرویه که از شاگردان برجستهٔ سیدکاظم رشتی بود، سپرد. وی همچنین از ملاحسین خواست تا هرگاه به «رکن چهارم» دست یافت، بدون تأمل این عریضه را تقدیم او کند. شش ماه بعد از مرگ سیدکاظم رشتی، ملاحسین بشرویه به شیراز رسید و سیدعلی‌محمد شیرازی را شایستهٔ احراز مقام «شیعهٔ کامل» دید و نه تنها خود به جرگهٔ مریدان او درآمد، بلکه با ارائه نامهٔ از پیش نوشته شدهٔ قره‌العین، او را نیز در زمرهٔ حروف حی یا هجده نفر اولی که سیدعلی محمد را «باب» ارتباط با امام غایب می‌شناختند، محسوب کرد.[۱۷][۴۴][۴۵] او همچنین نخستین زنی بود که به آئین جدید گروید.[۴۶] بهائیان معتقدند که او از طریق رؤیای صادقه به سید علی‌محمد باب ایمان آورده‌است. در این راستا، ملا علی بسطامی در عراق به دیدار طاهره می‌رود. او تفسیر سوره یوسف یا قیوم الاسماء را به طاهره می‌دهد. طاهره یکی از جملاتی که در خواب دیده بود را در آن کتاب می‌بیند و لذا به باب ایمان می‌آورد. از میان ۱۸ حروف حی که به عنوان ۱۸ مؤمن اولیه به باب بودند، ۱۷ نفر آن‌ها از طریق خواب به باب ایمان آوردند.[۴۷] به هرحال، طاهره هیچ‌گاه تا پایان عمر، علی‌محمد باب را از نزدیک ندید.[۴۸]
در مقابل دیدگاه اکثریت در مورد گرویدن طاهره به آئین باب، دیدگاه اقلیتی وجود دارد که ضمن تأیید گرایش قرةالعین به شیخیه، بابی بودن او را مردود می‌دانند. جمعی از اعضای خانواده و بازماندگان وی و همچنین چندتن از شخصیت‌های دینی[کدام؟] بر این نظرند که مورخان مستقل آن دوره به واسطه جّو مذهبی و سیاسی حاکم بر محیط، سکوت اختیار کردند و مورخان نزدیک به حکومت قاجاریه، دیدگاه‌های رسمی حکومت را به عنوان واقعیت منعکس کردند.[۴۹] زینب، تنها دختر طاهره که در تمام سفرها وی را همراهی کرد و در دوران حبس او در تهران تا زمان اعدام با وی در ارتباط بود، بر مرگ مادرش به مذهب شیعه تأکید کرده‌است. همچنین شیخ ابراهیم، پسر بزرگ وی نیز او را مسلمان دانسته و به عبادات اسلامی او در زندان خانگی، پیش از اعدام، استناد نموده‌است.[۵۰]
حضور در کاظمین، کربلا و بغداد[ویرایش]
به گفته افسانه نجم‌آبادی او به تدریج رهبر شیخیه اقلیت شد که سرانجام به جنبش سید علی‌محمد باب پیوستند.[۷]لاوسون نیز بر رهبری او بر شیخیه در عتبات تأکید کرده‌است.[۵۱] اکثریت شیخیه، پیرو محمدکریم‌خان کرمانی شدند و از پیروی سید علی‌محمد باب خودداری کردند.[۵۲] در کربلا طاهره به‌عنوان نماینده رسمی بابیان درآمد و خود باب، در بیش از یک نامه، این نقش طاهره را تأیید کرد. به‌گفته دنیس مک‌ایون عملکرد طاهره در این نقش، باعث برانگیختن سوءظن‌ها و دشمنی‌هایی علیه بابیان شد. همچنین در دوران فعالیت طاهره در کربلا انشقاق و جدایی بین پیروان باب در کربلا پیش‌آمد. از مهم‌ترین آن‌ها انشقاقی بود که بین طاهره و طرفدارانش از یک طرف و ملااحمد معلم حصاری و پیروانش از سوی دیگر به‌وجود آمد. ملااحمد دلیل مخالفتش را با طاهره، بدعت‌های نادرستی عنوان می‌کرد که به‌گفته او توسط طاهره در تعالیم باب بوجود آمده‌است.[۵۳]
در سال ۱۸۴۶ طاهره برای مدت ۶ ماه به کاظمین رفت و در آنجا به تدریس پرداخت. موژان مؤمن گزارش می‌کند که او در این شهر به فتوای خود که بر اثر اجازه علی‌محمد باب بود، گاهی در گرما روبنده از صورت بر می‌گرفته‌است.[۵۴] در سایر مواقع تدریس او به مردان از پس پرده انجام می‌شد.[۵۵]
کتاب لمحات اجتماعیه می‌نویسد با بازگشت طاهره از کاظمین (که مدت ۶ ماهی در آنجا به سربرد) به کربلا در سال ۱۸۴۷ میلادی، وی دیگر طریق تقیه را کنار نهاد و به تبلیغ آشکار پرداخت. در این میان شکافی بین بابیان ایجاد شد. عده‌ای طرفداران طاهره بودند که به قرتبه شهرت یافتند. در میان قرتبه ملاّ باقر تبریزی یکی از حرف حی دیده می‌شد.[۵۶] گروه دیگر با شیوه طاهره در ابلاغ آشکار آئین باب موافقت نداشتند. این گروه به طرفداری از ملاّ احمد خراسانی (حصاری) که سرپرست خانه جناب سیّد کاظم رشتی بود پرداختند.[۵۷] نظر الوردی مبنی بر دو گروه شدن بابیان مستند به دو مدرک است. اول کتاب عقاید الشیخیه که ملا احمد حصاری مؤلف آن است و در آن از طاهره انتقاد کرده‌است و او را به جای بنت صالح، بنت طالح خوانده‌است. مدرک بعدی رساله شیخ سلطان کربلایی است. این رساله در جلد سوم کتاب ظهور الحق آمده‌است.[۵۸] شیخ سلطان در این رساله از طاهره دفاع کرده‌است و با ملا احمد مخالفت نموده‌است.[۵۹] احمد حصاری بعد از شنیدن نامهای که در آن باب صریحاً از طاهره دفاع کرده بود و او را ستوده بود که به درک مفاهیمی از دیانت بابی موفق شده که دیگران بدان پی نبرده‌اند، سکوت اختیار کرد و دیگر معترض طاهره نشد[۶۰]
طاهره در منزل رشتی برای سه گروه، جلسات درس جداگانه تشکیل می‌داد. جلساتی که بر روی هر علاقه‌مندی باز بود؛ کلاس‌هایی که مخصوص مردان بابی بود و همچنین کلاسی که مخصوص زنان بابی بود. علاوه بر این‌ها، طاهره جلساتی داشت که به خواص یاران او تعلق داشت و در آن‌ها تعالیم خاص شیخیه و بابیه را مطرح می‌کرد.[۶۱] او در کربلا محبوبیت زیادی در میان شاگردان خود به‌دست‌آورد.[۶۲] طاهره همچنین به ترجمه کتاب قیوم‌الاسماء باب پرداخت و هر روز آن کتاب را در مدرس خویش تفسیر و تدریس می‌کرد.[۶۳]
با بازگشت طاهره به کربلا، شایعه بابی شدن وی نیز به گوش علمای شیعه رسید. علمای کربلا خواهان اخراج طاهره از شهر بودند. او در ماه محرم خشم علما را با پوشیدن تعمدی لباس‌های شاد و ظاهر شدن بی‌نقاب به بهانه جشن تولد باب برانگیخت.[۷] به نوشته محمد حسینی، در منزل سید کاظم، هرساله مراسم روضه خوانی به مناسبت محرم برپا می‌شده‌است. طاهره در زمان سکونتش در کربلا و پس از مرگ سید کاظم، در ماه محرمی، مراسم عزاداری حسین بن علی، امام سوم شیعیان، را تعطیل کرد، زیرا که با شب تولد باب قرین شده بود. به جای آن مراسم حنا بندان راه انداختند، لباس‌های رنگین پوشیدند.[۶۴] بنابراین گروهی به تحریک روحانیان کربلا به محل سکونت وی حمله کردند. حکومت عثمانی ناچار به مداخله شد و ابتدا وی را در کربلا در حبس خانگی نگه داشت. سپس وی را به بغداد اعزام نمود.[۶۵] طاهره سرانجام در اوایل سال ۱۸۴۷ میلادی در خانه شهاب‌الدین آلوسی، مفتی اهل سنت بغداد، در حبس خانگی قرار گرفت.[۶۶][۶۷]
اخراج از عثمانی و بازگشت به ایران[ویرایش]
در همین زمان فعالیت‌های طاهره باعث آزردگی خانواده او در قزوین شده بود. همچنین کارهایی مانند کشف حجاب طاهره باعث رواج شایعاتی در مورد بی‌اخلاقی‌های طاهره شده بود. در چنین موقعیتی پدر طاهره از طریق خویشاوندی در عراق، والی عراق را ترغیب نمود، که طاهره را به ایران برگرداند.[۶۵]
مدتی بعد و در سال ۱۸۴۷ میلادی، طاهره به دستور حاکم عثمانی عراق از عراق اخراج شد.[۸] او قصد داشت مستقیم به تهران و نزد شاه[کدام؟] برود و بخت خود را برای دعوت او به آئین خود آزمایش کند؛ ولی پدرش متوجه شد و کسانی را به استقبال او فرستاد تا از میانه راه او را به قزوین بازگردانند.[۶۸]
سفر طاهره از عراق تا قزوین حواشی زیادی داشت. او به هر آبادی‌ای می‌رسید شروع به تبلیغ آئین باب می‌کرد. در کرند غرب حدود ۱۲۰۰ نفر به او پیوستند. در کرمانشاه، همسر حاکم این شهر پیرو او شد.[۶۹] او برای مدت ۴۰ روز، با روحانیون این شهر مناظره کرد. در شهر صحنه اهل حق استقبال زیادی از او کردند.[۷۰] در همدان طاهره موفق شد ملاقات‌هایی را با برخی روحانیون و زنان شاخص شهر ترتیب دهد. بسیاری از گروندگان به آئین جدید در طول این سفر، از خاندان سلطنتی بودند.[۷۱] در همدان مدتی در خانه پزشکی یهودی بنام عازار ساکن شد اما از ترس برانگیختن شورش‌های ضدیهودی، به‌خاطر پناه دادن یک خانواده یهودی به یک زن شورشی مسلمان، طاهره مجبور به ترک آن خانه شد.[۷۲]
بازگشت به قزوین[ویرایش]
سرانجام طاهره پس از سه سال به قزوین بازگشت.[۷۳] در قزوین پدر طاهره تلاش کرد تا وی را از آئین باب منصرف کرده و به خانه شوهر سابقش بازگرداند، اما این تلاش ناموفق بود.[۶۸] همچنین با بازگشت طاهره به قزوین، ملامحمد، همسر طاهره، نیز برای برگرداندن طاهره به زندگی مشترکش تلاش کرد. محمدحسینی به نقل از زرندی می‌نویسد، ملامحمد به وسیله چندی از زنان پیغامی به همسرش فرستاد و درخواست کرد که به خانه او برگردد. طاهره در جواب همسرش می‌گوید: «از قول من به آن نادان بیشعور بگویید، اگر در ادّعای قرابت و خویشاوندی بامن راه صداقت می‌پیمودی و علاقه قلبی واقعی داشتی در این مدّت که من در کربلا بودم لااقلّ به دیدن من می‌آمدی و در حین مسافرت از کربلا به ایران با من همراه می‌شدی. پیاده راه می‌پیمودی و با کمال صمیمیّت کجاوه مرا محافظت می‌کردی و تمام راه را بخدمت من می‌پرداختی. آن وقت چون صمیمیّت تورا مشاهده می‌نمودم از خواب غفلت بیدارت می‌ساختم و حقیقت امرالهی را برای تو شرح می‌دادم. حال که چنین نکردی و مدّت سه سال می‌گذرد که از هم جدا هستیم بهتر آن است که این مفارقت ابدی باشد. یعنی نه در این دنیا و نه در جهان دیگری برای ما ملاقات و اجتماع میسّر نشود. آری جدائی ما ابدی و مفارقت ما دائمی است. من از تو چشم پوشیدم و دیگر مورد اعتناء نخواهی بود.»[۷۴] ولی دامنه اختلافات خانوادگی در میان خانواده برغانی به طاهره و شوهرش خاتمه نیافت. اختلاف میان ملاعلی (عموی کوچکتر طاهره که بابی شده بود) با برادران بزرگترش شدت یافته بود. شوهرخواهر طاهره و برادرش (که به تازگی او هم بابی شده بود) در سوی دیگر اختلافات بودند.[۷۵]
از طرفی با ورود طاهره به قزوین، درگیری‌های عمومی نیز در این شهر فزونی یافت. اصولی‌ها و در راس آنان خانواده پدری طاهره از منابر به تبلیغ وسیع علیه بابی‌ها پرداختند و مردم را از معامله با آنان منع کردند. این احکام به تدریج منجر به درگیری‌هایی در بازار قزوین شد.[۷۶] به تعبیر امانت، جنگ حیدری و نعمتی در شهر قزوین حاکم شد.[۷۵]
ترور محمدتقی برغانی[ویرایش]
پرده مجلس ترور محمدتقی برغانی در هنگام عبادت. این نگاره هفت سال پس از ترور و در کتاب مجالس المتقین که به قلم شهید ثالث نوشته شده بود، انتشار یافت. به گفته موژان مؤمن، «بدون شک زنی که در سمت راست و بر بالای سر قاتل بی‌حجاب بوده و شراب به دست دارد، نمادی از طاهره است»[۷۷]
اندکی بعد محمدتقی برغانی، پدرشوهر سابق طاهره که رهبر مذهبی شهر شمرده می‌شد، در مسجد و هنگام عبادت مورد حمله قرار گرفت و کشته شد. با آنکه قاتل که یک فرد شیخی[۷۸] بود و از شیراز به قزوین آمده بود، دستگیر و زندانی شد و پیش از قصاص به جرم خود اعتراف کرد، ولی در قزوین شایع شد که طاهره در ترور عمویش دست داشته‌است. همسر سابق طاهره، ملامحمد تقی، وی را متهم به صدور فرمان قتل کرد.[۷۹][۸۰]
در نتیجه حاکم قزوین او را زندانی کرد، ولی طاهره موفق شد با کمک زنان بابی دیگر، از زندان بگریزد و به تهران برود.[۸۱][۸۲]
طاهره با مطالعه کتاب قیوم الاسماء که ملا علی بسطامی در کربلا به او تقدیم کرده بود به باب گروید. در تعالیم کتاب قیوم الاسماء مطالب متنوعی از مدل برخورد خشونت‌آمیز و جنگ با غیر مؤمنین به باب آمده‌است.[۸۳] طبق گفته محمد حسینی در کتاب حضرت طاهره، وی در سفرهایش از عراق به ایران، در هر جایی به تبلیغ و تدریس کتاب قیوم الاسماء پرداخت.[۸۴] با این حال، صبیر آفاقی دست داشتن او در هر گونه عمل خشونت‌آمیز علیه اعضای خانوادهٔ خود را نامحتمل دانسته‌است.[۸۵]عباس امانت نیز با قاطعیت هرگونه نقش یا اطلاع طاهره را در این ترور رد می‌کند،[۸۶] ولی حمید دباشی نتیجه‌گیری امانت را «شتابزده» ارزیابی می‌کند. وی در ادامه می‌افزاید: «قره‌العین می‌توانسته، به دلایلی کاملاً قابل توجیه برای هدف انقلابی‌اش، دستور ترور ملاتقی را، که مزاحم‌ترین دشمن شیخیه و بابیه در قزوین بود، داده باشد؛ ولی همانند هر ارتباط پنهانی دیگری در یک ترور سیاسی، هیچ راهی برای اطمینان له یا علیه آن وجود ندارد.»[۸۷]
گردهمایی بدشت[ویرایش]
در نوشته‌های اولیه باب، بر ضرورت پیروی پیروان او از دستورهای دین اسلام -حتّی در مستحبات و نوافل- تأکید شده بود و شواهدی وجود دارد که بابی‌ها، به همان اندازه که بعد تر مشهور به ردّ دین اسلام شدند، در این دوره معروف به پایبندی کامل به سنّت‌های اسلامی بودند. با این حال عناصری در ادعای باب - به عنوان مدعی مأمور رسمی خدا- وجود داشت که این موضع محافظه کارانه باب را تهدید می‌کرد. به نظر می‌رسد طاهره پیش از حتّی خود باب به مفهوم قدرت بالا دستی باب در امور مذهبی دست یافته بود و آن را با ایده‌هایی که از شیخیه نشأت گرفته بودند پیوند داد. قرةالعین، شاید نیروی محرکه رویدادهای بدشت در سال ۱۸۴۸ میلادی بود.[۸۸]
به گفته ریچارد فولتز، این طاهره بود که در تهران به فکر تشکیل جلسه‌ای با حضور همه بابی‌های سرشناس افتاد. برجستگان بابی دعوت او را پذیرفتند و در ربیع‌الثانی سال ۱۲۶۴ هجری قمری و هم‌زمان با محاکمه سیدعلی‌محمد باب در آذربایجان، این اجتماع در روستای بَدَشت از توابع شاهرود[۶۸][۸] که روستایی در تقاطع راه تهران-مشهد و راه مازندران-هزارجریب-شاهرود بود تشکیل شد.[۸۹]
دربارهٔ وقایعی که در بدشت رخ داد، منابع مختلف نظرات گوناگونی ابراز کرده‌اند. بر روی بسیاری از جزئیات رویدادها اختلاف نظر وجود دارد. نگار متحده مدت کنفرانس را سه هفته ذکر کرده‌است.[۹۰] ولی هدی محمودی مدت کنفرانس را ده روز می‌داند.[۹۱]
دربارهٔ اهداف تجمع بابیان در بدشت، افسانه نجم‌آبادی می‌نویسد به‌دنبال شدت گرفتن سرکوب بابیان، رهبران بابی در بدشت جمع شدند تا در مورد سمت و سوی آینده آئین جدید تصمیم بگیرند.[۷] از دیدگاه خوان کول، هدف از گردهمایی بدشت آزادسازی سیدعلی‌محمد باب بود که در آن زمان در قلعه ماکو در زندان بود.[۹۲]ماریون وودمن هدف کنفرانس را اعلام جدایی و استقلال کامل آئین باب از اسلام دانسته‌است.[۹۳] به گفته منگول بیات اینکه سران بابی در بدشت به دنبال یک قیام مسلحانه بودند مطلقاً غیرقابل تردید است.[۹۴]
در بدشت اختلاف از یک سو بین طاهره که خواستار جدایی کامل آئین باب از اسلام و اقدام نظامی برای دفاع از جامعه بابی بود و محمدعلی بارفروشی از سوی دیگر که محافظه کارتر بود و در ابتدا خواستار آن بود که این آئین در قالب جنبشی با هدف نوزایی اسلام باقی بماند شدت گرفت.[۷]
طاهره در اجتماع بدشت سخنرانی نمود و با حاضر شدن بدون نقاب روبنده حاضران را شوکه کرد. او همچنین جدائی دین بابی از دین اسلام و نسخ احکام و سنن قدیم را اعلام نمود.[۸] این اتفاق باعث افزایش نگرانی‌های دولتیان و علما در آن زمان شد.[۸] به گفته امانت، بیشتر منابع تأکید دارند که طاهره پیش از واقعه بدشت هیچ‌گاه بدون روبنده در میان عموم حاضر نشده‌است.[۹۵]
حضور طاهره بدون روبنده در جمع مردان،[۹۶] موجب اختلاف میان بابیان شد.[۹۱]ادوارد براون گزارش می‌کند که گروهی از بابیان به آنچه می‌دیدند باور نداشتند و گمان می‌کردند که حجاب قره‌العین فقط کمی «لغزیده» است.[۹۷] گروهی از بابیان به تردید افتاده و به رهبری محمدعلی بارفروشی با وی مخالفت کردند. سرانجام طاهره موفق شد در یک مباحثه محمدعلی بارفروشی را متقاعد کند که احکام شریعت اسلام ملغی شده‌است.[۹۸] بهائیان مباحثات بین محمدعلی بارفروشی و طاهره را هماهنگ شده و قهر آنان را ظاهری می‌دانند[۹۹]
طاهره به همین مناسبت شعری نیز سرود و ملغی شدن احکام اسلامی را چنین تشریح کرد:[۱۰۰]
| ای عاشقان ای عاشقان شد آشکارا وجه حق | رفع حجب گردید هان از قدرت رب‌الخلق | |
| آمد زمان راستی کژی شد اندر کاستی | آن شد که آن می‌خواستی از عدل و قانون و نسق |
نتایج گردهمایی بدشت[ویرایش]
به دنبال این موضع‌گیری و توافق میان رهبران، برخی شرکت‌کنندگان دست به اقدامات افراطی زدند[۱۰۱] و گروهی نیز از آئین بابی دست کشیدند.[۱۰۲]
اما بهائیان از واقعه بدشت به کشف حجاب، رفع حجاب و «قیام طاهره» تعبیر می‌کنند[۱۰۳] و اگرچه آن را «غیر متعارف» می‌دانند، ولی آن را دارای پیام «مبارزه علیه تحقیر و تبعیض جنسی و همچنین سنن و قیود موجود آنزمان علیه زنان، و تأکید بر بهبود وضع زنان و تحقق برابری حقوق زنان و مردان» می‌دانند.[۱۰۴] این در حالی است که بابیان گفته‌اند طاهره هرگز کشف حجاب کامل نکرده‌است.[۱۰۵] نصرت‌الله محمدحسینی به نقل از ادوارد براون و یحیی ازل گفته‌است که «طاهره هرگز کشف حجاب کامل نکرده و گاه که هنگام ادای سخن حجابش را به کنار می‌زده پس از لحظاتی مجدداً صورت خود را می‌پوشیده‌است».[۱۰۶]نگار متحده بی‌حجابی طاهره را با زینب خواهر حسین بن علی در واقعه کربلا مقایسه کرده‌است.[۱۰۷]
بیت‌العدل بهائیان در پیام ۲۰ ژوئن ۲۰۰۸ می‌نویسد: «طاهره، آن شیرزن بی‌مثیل تاریخ ایران، در سال ۱۲۲۷ شمسی، زمانی که فعّالیّت‌های مربوط به بهبود اوضاع اجتماعی زنان در بعضی از نقاط عالم تازه در حال نضج گرفتن بود، شجاعانه به دفاع از آزادی زنان قیام نمود.»[۱۰۸]
عزیه نوری، خواهر بهاءالله، در کتاب تنبیه‌النائمین گفته‌است: «(حسینعلی نوری) در قضیه بدشت با جمعی اصحاب در خدمت جناب طاهره بوده و لقب «بهاء» از آن مطهرهٔ معظمه شنوده و باین لقب ممتاز و بین اقران مفتخر و سرافراز گردیدند»[۱۰۹]
پس از پایان گردهمایی بدشت و به‌دنبال اظهارات جسورانه طاهره و محمدعلی بارفروشی (قدوس) در مورد کنار گذاشتن اسلام، کاروان بابیان شرکت‌کننده در بدشت مورد حمله اهالی روستای نیالا از توابع هزار جریب قرار گرفت. پس از حمله هرکدام از بابیان به سمتی پراکنده شدند. طاهره به همراه برادران نوری (صبح ازل و بهاءالله) از طریق آمل به سمت نور، زادگاه این دو برادر رهسپار شدند.[۸۹]
ضدیت با عقاید بابی نزد برخی از روستاییان میانه راه را دلیل حمله روستاییان به کاروان می‌دانند.[۱۱۰][۸۹]
هر چند در متونی مانند ناسخ التواریخ (نوشته لسان الملک) آمده‌است خشم اوباش علیه گروه بابی زمانی به اوج رسید که مشاهده کردند طاهره و محمدعلی بارفروشی هر دو با هم به یک مهمانسرا و یک حمام عمومی رفتند.[۱۱۱] منگول بیات می‌نویسد گرچه برخی نویسندگان منابع اولیه به وجود شیطنت‌هایی از جانب بعضی پیروان بی‌مسئولیت این آئین اشاره کرده‌اند، گزارش‌های اشتراک زنان و اتهامات غیراخلاقی نسبت به بابیان به شکل بیش از اندازه‌ای مبالغه‌آمیز هستند.[۱۱۲]
دستگیری و کشته شدن[ویرایش]
وضعیت فعلی قلعه طبرسی در مازندران
طاهره سال‌های پایانی عمر را در این خانه در تهران زندانی بود.
ماجرای بدشت همچنین باعث شد که بابی‌ها با مأموران حکومتی درگیر شوند.[۷] طاهره برای مدت نزدیک به یک سال روستا به روستا زندگی مخفیانه‌ای داشت.[۱۱۳] وی زمانی که از نور قصد رفتن به جنگ قلعه طبرسی و پیوستن به سایر بابی‌ها را داشت، با اتهام قدیمی صدور دستور کشتن عمویش دستگیر و به تهران اعزام شد.[۷]
برای مدت حدود سه سال، طاهره در بالاخانه محمد خان کلانتر، رئیس پلیس تهران[۱۱۴] در حبس خانگی بود. بر شهرت او افزوده می‌شد و زنان برجسته تهران نیز به دیدن او می‌رفتند.[۴]فرزانه میلانی استاد ادبیات فارسی و مطالعات زنان در دانشگاه ویرجینیا[۱۱۵] گفته‌است: «طاهره در آخرین سال‌های عمر، دیگر نظریات مغایر با عقیدهٔ خویش را برنمی‌تافت. آرزوی او برای برقراری دیالوگ، برای درافتادن با اعتقادات مستقر زمان از راه گفتگو و تبادل نظر غیرقابل تحقق می‌نمود.»[۱۱۶]
در طول این سال‌ها، باب اعدام شده بود و عده‌ای از هواداران او به قصد انتقام، به ناصرالدین شاه در نیاوران و در روز ۲۸ شوال ۱۲۶۸ هجری قمری تیراندازی کردند.[۱۱۷] این ترور نافرجام ماند. شاه نیز در عوض دستور کشتار بابی‌ها را صادر کرد.[۷] گفته می‌شود که سال‌ها بعد از جدایی طاهره از همسرش و پیش از اعدام وی در تهران،[۱۱۸] ناصرالدین‌شاه خواستگاری نافرجامی از او کرده‌است.[۱۱۹] طاهره در پاسخ به این خواستگاری بیت زیر را برای شاه فرستاده‌است.[۱۲۰][۱۲۱]
| تو و ملک و جاه سکندری، من و رسم و راه قلندری | اگر آن نکوست تو در خوری، اگر این بد است مرا سزا |
نورالدین مدرسی چهاردهی، از منابع ازلی اصل دیدار شاه با طاهره را رد کرده و گزارش کرده‌است که: «طاهره در زمان زندانی بودن خود تقاضای ملاقات با ناصرالدین شاه نمود و شاه مایل به ازدواج با او بود. درباریان، از ملاقات طاهره بیمناک شده وهم داشتند که شاه تحت سیطرهٔ طاهره قرار گیرد و زیبایی او موجب شود که شاه مفتونش گردد، لذا مرگ او را جلو آوردند.» همچنین شیخ حسین لنکرانی به عنوان یک منبع مسلمان گفته‌است که: «خدمت بزرگ دیگری که امیرکبیر به اسلام و ایران کرد، تسریع در اعدام قره‌العین، و از بین بردن زمینهٔ دیدار آن زن فتّانه با ناصرالدین شاه جوان بود که زمام نفس خویش را در دست نداشت و ممکن بود دلباختهٔ ناز و غمزهٔ او شده و این امر (همراه با وسوسه‌دوانی‌های دول اجنبی ذی‌نفع در ماجرا) کار پایان دادن به غائلهٔ ایران‌سوز بابیان را دچار مشکل سازد.»[۱۲۲]
سرانجام در سال ۱۸۵۲ میلادی[۴] با حکم دو مجتهد ارشد، طاهره که حدوداً ۳۵ سال داشت نیز محکوم به اعدام شد. هر چند رهبران مرد بابی در ملأ عام کشته شدند، طاهره را در خفا به باغ ایلخانی بردند، خفه کردند[۷] و جسدش را در چاه انداختند.[۱۲۳] به نوشته افسانه نجم‌آبادی، در سیستم قضایی ناصرالدین شاه، طاهره ابتدا به حبس ابد و سپس در دادگاه تجدید نظر به اعدام محکوم شد. طاهره همچنین اولین زنی در ایران بوده‌است که به اتهام مفسد فی‌الارض اعدام شد.[۵]
تأثیر طاهره بر فعالان حقوق زنان[ویرایش]
منابع بهایی آخرین کلام طاهره را پیش از اعدام چنین ثبت نموده‌اند.[۷] (اروند شرما این نقل قول را احتمالاً جعلی می‌داند):[۱۱۳]
می‌توانید به زودی، هر گاه که اراده کردید، مرا به قتل برسانید. اما جلوی آزادی زنان را نمی‌توانید بگیرید.
برخی از فعالان حقوق زنان، طاهره را الگوی مبارزات زنان دانسته‌اند. برای نمونه ماریان هانیش،[یادداشت ۱] مادر رئیس‌جمهور اتریش و بنیان‌گذار جنبش نوین زنان در سال ۱۹۲۵ گفت که در فعالیت‌های خود از زندگی طاهره الهام گرفته‌است.[۱۲۴] به گفته کاوه لوئیس همت او از اولین قهرمانان جنبش برابری زن و مرد در ایران بوده‌است.[۴]
با این‌حال ریچارد فولتس، لوئیس بِک و گیتی نشاط با رد دیدگاه آن دسته از نویسندگان معاصر که کشف حجاب طاهره را فمنیستی تعبیر می‌کنند، این کار طاهره را بیشتر سمبل لغو شریعت اسلامی و گرویدن به آئین جدید می‌دانند.[۸][۳۶]
به گفته ویلسون، فشار مذهب جدید به اندازه کافی قوی نبوده‌است که باعث آزادی زنان گردد و زنان بهائی پس از طاهره همچنان حجاب بر سر می‌گذاشتند.[۱۲۵]
در بررسی مذهب پیشگامان جنبش حقوق زنان در ایران می‌بینیم که مذهب یک یا دو نفر از آنان بابی است. البته مسئله مذهب برای بابیان که تحت آزار و اذیت قرار داشتند مسئله‌ای حساس بود و بسیاری مذهب خود را پنهان می‌کردند. همچنین با اینکه فقط یک یا دو نفر از فعالان پیشگام از خانواده‌ای بابی بودند، اما اکثر خانواده پشتیبان آزادی زنان بودند. در نتیجهٔ همهٔ این عوامل، تعیین اینکه چه کسی واقعاً بابی بود و چه کسی نبود تقریباً ناممکن می‌شود.[۱۲۶]
برای مثال، صدیقه دولت‌آبادی سردبیر نشریه زبان زنان احتمالاً بابی بوده‌است. هرچند که در خاطرات وی می‌خوانیم در سال ۱۳۰۰ که مأمور گمرک از دیدن سفر یک زن ایرانی تنها به اروپا تعجب کرده بود، فکر می‌کرد او غیرمسلمان است اما صدیقه دولت‌آبادی تأکید کرده که مسلمان است. الیز ساناساریان این پرسش‌ها را مطرح می‌کند که آیا او واقعاً در آن زمان مسلمان بوده و بعداً بابی شده‌است؟ آیا خواهر و برادرش، پری و یحیی دولت‌آبادی که آن‌ها هم از جنبش حقوق زنان حمایت می‌کنند، نیز بابی بوده‌اند؟[۱۲۶]
امروزه در آمریکا یک سازمان حقوق بشری با عنوان طاهره به فعالیت‌های حقوق بشری زنان و دختران می‌پردازد.[۱۲۷][۱۲۸]
طاهره در آثار هنری[ویرایش]
سارا برنادت هنرپیشه‌ای که نقش طاهره را در یک نمایش ایفا کرد
طاهره موضوع چند نمایش و فیلم بوده‌است. سارا برنادت (۱۸۴۴–۱۹۲۳) بازیگر فرانسوی در نمایش‌نامه‌ای در نقش طاهره در سن پطرزبورگ بازی کرده‌است. در دهه نود یک فیلم درام تلویزیونی در مورد طاهره در لس آنجلس ساخته شد و در شیکاگو، ایلینوی یک سری نمایشنامه به کارگردانی عزت گوشه‌گیر بر روی صحنه رفت.[۴] در سال ۲۰۱۱ نیلوفر بیضایی نمایشی را به روی صحنه برد که به اندیشه‌های طاهره و شرایطی که باعث پیوستن او به بابیان و ترک خانه و کاشانه شد می‌پرداخت.[۱۲۹]
شعر و ادب[ویرایش]
دست‌خط طاهره در یکی از نامه‌های او
طاهره قرةالعین طبع شعر و نویسندگی داشت. آثار قلمی متعددی به صورت شعر و نامه از وی به‌جا مانده‌است. بخشی از مقالات و نامه‌هایش در بخش سوم کتاب ظهور الحق (تهران، ۱۳۲۲ ق) و بخشی دیگر در کتاب الکواکب الدریه فی مآثر البهائیه در مصر به چاپ رسیده‌است.[۱۳۰] از او اشعاری با موضوعات عرفانی و فلسفی باقی مانده‌است. اشعار او رویکرد شدید مذهبی او را نشان می‌دهد. به‌علاوه او هزلی در مورد رد کردن خواستگاری ناصرالدین شاه دارد.[۴]
به دلیل کشتار عمومی بابی‌ها، بسیاری از اسناد مکتوب بابی‌ها از میان رفته‌اند. به همین دلیل اشعاری که از طاهره باقی مانده‌است، بیشتر به صورت سینه به سینه و از حفظ نقل شده‌اند.[۱۳۱] مجموع اشعار باقی‌مانده از طاهره به کمتر از ۶۰ شعر کوتاه و متوسط می‌رسد.[۱۳۲] برخی نویسندگان مدرن‌تر اشعار او را به دلیل به‌کارگیری کلمات پرتکلف مورد نقد قرار داده‌اند.[۱۳۳] یکصد و پنجاه سال پس از مرگ طاهره و در سال ۱۹۹۰ میلادی، یک محقق آذربایجانی[یادداشت ۲] مدعی شد که اشعاری از طاهره به زبان ترکی را یافته‌است.[۱۳۴][یادداشت ۳]
اشعار زیادی به طاهره قرةالعین منسوب است اما بسیاری از آن‌ها از ام هانی، عفت نسابه، عشرت شیرازی و محمدباقر صحبت لاری و دیگران است. زیرا به نوشتهٔ نعمت‌الله ذکایی بیضایی «او هر کجا شعری عرفانی می‌یافت یا جالب به نظرش می‌رسید، یادداشت و حفظ می‌کرد و در مواقع مناسب بر زبان می‌آورد. نزدیکان وی که آن اشعار را از او می‌شنیدند یا به خط او می‌دیدند، چون از مأخذ آن‌ها اطلاعی نداشتند، تصور می‌کردند از آن خود اوست و به نام او در یادداشت‌هایشان ضبط می‌کردند.» حسین پرتو بیضائی در کتاب خود، اشعار معروفی را که به قرةالعین منسوب است اما از شعرای دیگر می‌باشد، نمایانده‌است. به نوشتهٔ او قرةالعین دفتر شعری شامل ۷۳ صفحه و بالغ بر ۴۷۵ بیت شعر و در هشت قسمت یا منظومه داشته‌است که دو قسمت از آن مربوط به شخصی به نام بهجت است.[۱۳۵]
به گفته سوزان استایلزمنک، منابع دانشورانه مسلمان، ثابت کرده‌اند که بعضی از اشعاری که زمانی به وی منسوب بوده‌اند، در واقع اثر شعرای قدیمی‌تر مانند محمدباقر صحبت‌لاری هستند.[۱۳۶][یادداشت ۴] ولی فرانکلین لوئیس، استاد کرسی ادبیات فارسی دانشگاه شیکاگو، این اشعار را تضمین طاهره از شعرایی مانند صحبت‌لاری می‌داند.[۱۳۷]
غزل زیر از مشهورترین غزل‌های منسوب به اوست[۱۳۸] و ترانه‌ای بر اساس این غزل توسط فریدون فروغی اجرا شده‌است.[۱۳۹] همچنین، محمدرضا شجریان این شعر را بر روی ترانه چهره به چهره با آهنگی از محمدرضا لطفی در جشن هنر شیراز اجرا نموده‌است.[۱۴۰]
| گر به تو افتدم نظر چهره به چهره رو به رو | شرح دهم غم تو را نکته به نکته مو به مو | |
| از پی دیدن رخت همچو صبا فتاده‌ام | خانه به خانه در به در کوُچه به کوچه کو به کو | |
| می‌رود از فراق تو خون دل از دو دیده‌ام | دجله به دجله یم به یم چشمه به چشمه جو به جو | |
| دور دهان تنگ تو عارض عنبرین خطت | غنچه به غنچه گل به گل لاله به لاله بو به بو | |
| ابرو و چشم و خال تو صید نموده مرغ دل | طبع به طبع دل به دل مهر به مهر و خو به خو | |
| مهر تو را دل حزین بافته بر قماش جان | رشته به رشته نخ به نخ تار به تار پو به پو | |
| در دل خویش «طاهره» گشت و ندید جز تو را | صفحه به صفحه لا به لا پرده به پرده تو به تو |
محیط طباطبایی با ذکر مخمسی از میرزا محمد طاهر وحید که صد و ده سال پیش از طاهره می‌زیسته‌است، نشان داده که این غزل نه از طاهره و نه از میرزا طاهر، بلکه از طاهر کاشی است.[۱۴۱] نصرت‌الله محمدحسینی، نویسنده بهائی نیز می‌گوید: «[این غزل] به احتمال قوی سروده طاهر کاشانی است. استناد نگارنده به جُنگی از اشعار شاعران پارسی‌گوی است که در زمان فتحعلی‌شاه قاجار فراهم گشته و در کتابخانه ملک طهران موجود است.»[۱۴۲]
طاهره و بابیان[ویرایش]
در نزد بسیاری از بابیان، طاهره، ظهور مجدد یا رجعت فاطمه (دختر محمد پیامبر اسلام) بود. حتی فارغ از این ادعا، در هر صورت این موضوع غیرقابل چالش است که طاهره در نزد بابیان همان مقام معنوی و سمبلیکی داشت که فاطمه در نزد شیعیان دارد.[۶]
نخستین اثر سید علی‌محمد باب تفسیر سوره یوسف است که شوقی افندی آن را قرآن دوره بابی می‌داند. در این اثر که به احسن‌القصص و قیوم‌الاسماء نیز معروف است،[۱۴۳] بارها و بارها به شکل مستقیم از طاهره نام برده می‌شود. سید علی‌محمد باب در جای دیگر در خصوص طاهره مطلبی گفته که بیانگر تام‌الاختیار بودن او است:[۱۴۴]
بدانید که او به خدایش ایمان آورد و با نفس خود مخالفت کرد، از عدل خدا ترسان است و از روز دیدار رب رعایت می‌کند. آنچه از آیات و خبرها و آثار بیان می‌کند، از سوی ماست. دوست ندارم کسی او را انکار کند، اگر چه سخن‌های او از عقل شما دور باشد.
ازلی‌ها رابطه طاهره و باب را از نوع جذبه مولوی به شمس تبریز ارزیابی نموده و اشعار طاهره را نیز ناشی از خلسه چنین جذبه‌ای تفسیر می‌کنند.[۱۴۵]
منابع ازلی، نه‌تنها لقب طاهره را از سوی سید علی‌محمد باب می‌دانند، بلکه اعطای لقب «بهاء» به حسینعلی نوری را نیز از سوی طاهره دانسته‌اند. عزیه‌خانم، عمه عباس افندی، در کتاب تنبیه‌النائمین گفته‌است: «(حسینعلی نوری) در قضیه بدشت با جمعی اصحاب در خدمت جناب طاهره بوده و لقب بهاء از آن مطهرهٔ معظمه شنوده و باین لقب ممتاز و بین اقران مفتخر و سرافراز گردیدند»[۱۰۹]
سهم طاهره در جنبش باب[ویرایش]
دربارهٔ تأثیر مثبت یا منفی طاهره در ترویج آئین بابی اختلاف نظر وجود دارد. طاهره در تأکید برگزار از سنت‌های اسلامی از دیگر رهبران بابی بی‌پرده‌تر و صریح‌تر بوده‌است. حسن موقر بالیوزی، یکی از مورخین بهایی گزارش کرده‌است که «طاهره نقش بسیار مؤثری در اقبال تعدادی از یهودیان به دیانت بابی در همدان داشته‌است»[۱۴۶] به گفته دنیس مک‌ایون طاهره عملاً پس از سید علی محمد باب تأثیر گذارترین شخصیت جنبش باب بود.[۱۴۷] طاهره تفسیری رادیکال از بابی گری ارائه کرد که گرچه موجب جدایی در جامعه بابی‌ها در ایران و عراق گردید[۱۴۸] ولی باعث پیوند موعودگرایی با مفهوم باب شد.[۱۴۹][۱۵۰]
ولی احمد کسروی دربارهٔ اقدامات قرةالعین می‌نویسد: «داستان قرةالعین شگفت‌آور است ولی دلیلی از آن به سود کیش‌های بابی و بهایی نتوان آورد. در کوشش‌ها نیز زیان قرةالعین کمتر از سودش نبوده. در جستن او از خانه شوهر و همرهیش با مردان و آن داستان دشت بدشت که خود بهائیان پوشیده نداشته‌اند، دستاویز دشمنان بیشتر گردیده تا دستاویز دوستان»[۱۵۱]
به‌هرحال حتی در زمان حیات او، نه فقط مسلمانان، بلکه بابیان زیادی از صراحت لهجه و رک‌گویی او در عذاب بودند. بابیان زیادی به‌طور مکرر نزد باب از طاهره گله و شکایت می‌کردند. سید علی‌محمد باب همواره در این‌گونه موارد جانب طاهره را می‌گرفت و از پیروانش می‌خواست که از طاهره پشتیبانی نمایند.[۱۵۲]
طاهره و بهائیان[ویرایش]
بهائیان طاهره را یک زن الگو[۷] و مظهر شجاعت و تهور می‌دانند و بر این خصوصیت او بیشتر تأکید می‌کنند. شوقی افندی او را شاعره‌ای جوان، از خاندانی برجسته صاحب جمال و بلاغتی مسحورکننده، روحی شکست ناپذیر، نظریاتی متهورانه و رفتاری بی‌نهایت شجاعانه معرفی کرده‌است.[۱۵۳] بیت‌العدل بهائیان در پیام ۲۰ ژوئن ۲۰۰۸ می‌نویسد، طاهره، آن شیرزن بی‌مثیل تاریخ ایران، در سال ۱۲۲۷ شمسی، زمانی که فعّالیّت‌های مربوط به بهبود اوضاع اجتماعی زنان در بعضی از نقاط عالم تازه در حال نضج گرفتن بود، شجاعانه به دفاع از آزادی زنان قیام نمود.[۱۰۸] تورج امینی تاریخ‌دان سرشناس بهائی معتقد است طاهره بابی بود و بر سر اعتقاد خود جان خود را فدا کرد. امینی در مقاله خود می‌نویسد که بابی بودن طاهره را باید در متن آئین بابی پذیرفت به این معنی که طاهره به آثار باب و به خصوص کتاب بیان گردن نهاده بود. امینی ادامه می‌دهد که
در آیین بابی مؤلفه‌هایی هست که رگ از گُردهٔ هر چه فمنیست و سکولار و لیبرال است، می‌کشد! طاهره برای همهٔ اعتقادات آیین بابی جان باخت. داستان طاهره را نباید به ماجراهای کشف حجاب و عدم تقیّه موکول و منحصر کرد. مصادره درآوردن طاهره برای بالا بردن مقام زن ایرانی معلوم می‌سازد که گوینده را با شناسایی آیین بابی نسبتی نیست.[۱۵۴]
بهائیان همچنین اظهار می‌کنند که طاهره به مقامی که قرار بود در آینده بهاءالله به آن دست پیدا کند واقف بوده‌است.[۱۰۴]
سوزان استایلزمنک و ارویند شارما طاهره را یکی از سه زن مهم در آئین بهایی (در کنار آسیه‌خانم، همسر و بهیه‌خانم، دختر بهاءالله) می‌دانند، با این‌حال تأکید می‌کنند که نام طاهره محبوبترین نام برای نوزادان دختر بهایی در هر دو کشور ایران و ایالات متحده است.[۱۵۵][۱۵۶]
بهائیان از واقعه بدشت به کشف حجاب، رفع حجاب و «قیام طاهره» تعبیر می‌کنند[۱۵۷] و اگرچه آن را «غیر متعارف» می‌دانند، ولی آن را دارای پیام «مبارزه علیه تحقیر و تبعیض جنسی و همچنین سنن و قیود موجود آنزمان علیه زنان، و تأکید بر بهبود وضع زنان و تحقق برابری حقوق زنان و مردان» می‌دانند.[۱۰۴] این در حالی است که بابیان گفته‌اند طاهره هرگز کشف حجاب کامل نکرده‌است.[۱۵۸] نصرت‌الله محمدحسینی به نقل از پروفسور براون و یحیی ازل گفته‌است که «طاهره هرگز کشف حجاب کامل نکرده و گاه که هنگام ادای سخن حجابش را به کنار می‌زده پس از لحظاتی مجدداً صورت خود را می‌پوشیده‌است».[۱۵۹]نگار متحده بی‌حجابی طاهره را با زینب خواهر حسین بن علی در واقعه کربلا مقایسه کرده‌است.[۱۶۰]
سمینارهای بزرگداشت طاهره[ویرایش]
بهائیان در فرصت‌های مختلف گردهمایی‌هایی در بزرگداشت طاهره برگزار می‌کنند. از جمله گردهمایی‌های برگزار شده تا به حال گردهمایی ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۵ میلادی در ویرجینیای آمریکا می‌باشد.[۱۶۱] در این سمینار فعالان حقوق بشر مانند مهرانگیز کار و کاویان صادق زاده میلانی نیز سخنرانی کردند. مهرانگیز کار در سخنرانی خود به پایداری وی در اعتقادش به تعالیم باب اشاره کرد. همچنین کار به موضوع عدم امکان حضور زنان در میان اعضای بیت العدل جهانی اشاره کرد و بهائیان را دعوت نمود که بدون پرداختن به توجیه‌های دینی، کاستی‌های تبعیض‌آمیز و جنسیتی آئین بهائی را معرفی کنند. مهرانگیز کار که یکی از فعالان حقوق بشر و به ویژه حقوق بانوان است، معتقد است که احترام به جنسیت با مدح و ثنای طاهره کامل نمی‌شود، و بیت العدل جهانی بهائیان می‌بایست به حضور بانوان در میان اعضای خود تمکین کند.[۱۶۲]
یادداشت‌ها[ویرایش]
↑ Marianne Hainisch
↑ عزیز غفارزاده
↑ نویسنده اضافه می‌کند که: «این ادعا نه غیرمحتمل بود و نه تعجب‌آور. در شهر قزوین (زادگاه طاهره) هنوز مردم به هر دو زبان فارسی و ترکی صحبت می‌کنند»
↑ منبع دانشورانه مزبور «حسام‌الدین نقبایی» (کتاب طاهره) بوده و دو غزل معروف منسوب به طاهره، یکی به محمدباقر صحبت لاری و دیگری به طاهره اصفهانی منتسب شده‌اند.
پانویس[ویرایش]
↑ ۱٫۰۱٫۱۱٫۲۱٫۳۱٫۴۱٫۵۱٫۶ Elwell-Sutton و MacEoin، Ḳurrat al-ʿAyn in El2، 5: 502.
↑ خانه‌هایی که زندان شد؛ حصر خانگی در ایران، بی‌بی‌سی فارسی
↑ ألتونجی، محمد (۲۰۰۱). معجم أعلام النساء. بیروت: دارالعلم للملایین. ص. ۱۴۳. تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک).mw-parser-output cite.citationfont-style:inherit.mw-parser-output qquotes:"""""""'""'".mw-parser-output code.cs1-codecolor:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit.mw-parser-output .cs1-lock-free abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-lock-subscription abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registrationcolor:#555.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration spanborder-bottom:1px dotted;cursor:help.mw-parser-output .cs1-hidden-errordisplay:none;font-size:100%.mw-parser-output .cs1-visible-errorfont-size:100%.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-formatfont-size:95%.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-leftpadding-left:0.2em.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-rightpadding-right:0.2em
↑ ۴٫۰۴٫۱۴٫۲۴٫۳۴٫۴۴٫۵ Hemmat Kaveh، ۵۴۴–۵۴۵.
↑ ۵٫۰۵٫۱ Najmabadi، ۴۳۲.
↑ ۶٫۰۶٫۱ Linda S. Walbridge، ۹۵–۹۶.
↑ ۷٫۰۰۷٫۰۱۷٫۰۲۷٫۰۳۷٫۰۴۷٫۰۵۷٫۰۶۷٫۰۷۷٫۰۸۷٫۰۹۷٫۱۰۷٫۱۱۷٫۱۲۷٫۱۳۷٫۱۴ Najmabadi، ۱۵–۱۶.
↑ ۸٫۰۸٫۱۸٫۲۸٫۳۸٫۴۸٫۵۸٫۶۸٫۷ Richard Foltz، Spirituality in the land of the noble.
↑ Sabir Afaqi، ۳.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۳۳۳.
↑ ۱۱٫۰۱۱٫۱ محمدحسینی، حضرت طاهره، ۱۵۵.
↑ Todd Lawson، The Authority of the Feminine.
↑ محمد معین و دیگران، سرواژهٔ «قرةالعین»، فرهنگ لغت معین (بازیابی در ۵ اکتبر ۲۰۱۵).
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ الوردی، علی. لمحات اجتماعیه. از پارامتر ناشناخته|ج 2، صفحه=صرف‌نظر شد (کمک)
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ ۱۷٫۰۱۷٫۱ Hakimia Donn.
↑ محمدحسینی، شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین، ۲۵۷–۲۸۷.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Blomfield، index13.
↑ McEoin، ۲۱۴–۲۱۸.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Moojan Momen، ۳۲۷.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Moojan Momen، ۳۲۶.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ ۳۱٫۰۳۱٫۱۳۱٫۲ McEoin، ۲۱۴.
↑ ۳۲٫۰۳۲٫۱۳۲٫۲۳۲٫۳۳۲٫۴۳۲٫۵ Jestise Phyllis، ۸۳۵.
↑ ۳۳٫۰۳۳٫۱ Moojan Momen، ۳۲۹.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ ۳۵٫۰۳۵٫۱ Abbas Amanat، ۲۹۷.
↑ ۳۶٫۰۳۶٫۱ Guity Nashat، ۱۵.
↑ Moojan Momen، ۳۲۸.
↑ ۳۸٫۰۳۸٫۱۳۸٫۲۳۸٫۳ McEoin، ۲۱۵.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ Khodaverdi Tajabadi، ۱۲۶۷.
↑ ۴۱٫۰۴۱٫۱۴۱٫۲ Abbas Amanat، ۲۹۸.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره، ۱۶۸.
↑ اوحدی، طاهره قرةالعین.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۳۴۲.
↑ Munro Sarah، ۱۲.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۳۴۲.
↑ Abbas Amanat، ۲۹۹.
↑ عسگری، «قره‌العین»، دائرةالمعارف تشیع، ۱۰۸.
↑ Moojan Momen، ۳۳۳–۳۳۴.
↑ Todd Lawson، The Authority of the Feminine.
↑ Khodaverdi Tajabadi، ۱۲۶۷.
↑ McEoin، ۲۲۷–۲۳۰و ۱۵۹.
↑ Moojan Momen، ۳۳۱.
↑ Mottahedeh، Representing the unpresentable، ۱۱۱.
↑ الوردی، علی. لمحات اجتماعیه. از پارامتر ناشناخته|ج 2، صفحه=صرف‌نظر شد (کمک)
↑ الوردی، لمحات اجتماعیه، ۱۵۸.
↑ فاضل مازندرانی، ظهور الحق ج ۳، ۲۴۵.
↑ الوردی، لمحات اجتماعیه، ۱۶۸.
↑ محمد حسینی، نصرت‌الله. حضرت طاهره. صص. ۱۹۷–۱۹۸ و ۲۰۵.
↑ McEoin، ۲۱۶.
↑ Mottahedeh، Representing the unpresentable، ۱۱۱.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره، ۱۷۸.
↑ ۶۵٫۰۶۵٫۱ Arvind Sharma، ۲۱۴.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ McEoin، ۱۲۷–۸.
↑ ۶۸٫۰۶۸٫۱۶۸٫۲ Fathi Asghar، ۸۱.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Abbas Amanat، ۳۱۲–۳۱۳.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Mehrdad Amanat.
↑ Abbas Amanat، ۳۱۶.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره، ۲۱۱.
↑ ۷۵٫۰۷۵٫۱ Abbas Amanat، ۳۱۶–۳۱۷.
↑ Moojan Momen، ۳۳۲.
↑ Moojan Momen، ۳۳۵.
↑ محمد حسینی. حضرت طاهره. صص. ۲۳۹.
↑ «برغانی», دانشنامه جهان اسلام.
↑ Moojan Momen، ۳۳۳.
↑ Fathi Asghar، ۱۳۶.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره.
↑ محمدحسینی و ۱۳۹۰، حضرت طاهره.
↑ محمدحسینی، حضرت طاهره.
↑ Sabir Afaqi، ۱۳۶.
↑ Abbas Amanat، ۳۲۲.
↑ Hamid Dabashi، ۳۷۴.
↑ "بابیت" از دانشنامه ایرانیکا
↑ ۸۹٫۰۸۹٫۱۸۹٫۲ Kazembeyki، ۴۳۲.
↑ Mottahedeh، Ruptured Spaces and Effective Histories، ۸۱–۹۵.
↑ ۹۱٫۰۹۱٫۱ Fathi Asghar، ۸۲.
↑ Juan Cole.
↑ Woodman Marion، ۲.
↑ Bayat, Mysticism and Dissent, 118.
↑ Abbas Amanat، ۳۲۰.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Mutilated Body of the Modern Nation، Mottahedeh، ۳۸–۵۰.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ محمدحسینی، شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین، ۲۵۷–۲۸۷.
↑ Banani Amin، ۱۱–۱۲.
↑ Mutilated Body of the Modern Nation، Mottahedeh، ۳۸–۵۰.
↑ Mottahedeh، Ruptured Spaces and Effective Histories، ۸۱–۹۵.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۳۸۶.
↑ ۱۰۴٫۰۱۰۴٫۱۱۰۴٫۲ محمدحسینی، طاهره (قره‌العین).
↑ Mottahedeh، Ruptured Spaces and Effective Histories، ۸۱–۹۵.
↑ محمدحسینی، شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین، ۲۱۲.
↑ Mottahedeh، Representing the unpresentable، ۱۷۷.
↑ ۱۰۸٫۰۱۰۸٫۱ بیت‌العدل العظم.
↑ ۱۰۹٫۰۱۰۹٫۱ فاضل مازندرانی، ۸۵.
↑ Fathi, Women and the family in Iran, 82–83.
↑ Bayat, Mysticism and Dissent, 117.
↑ Bayat, Mysticism and Dissent, 116.
↑ ۱۱۳٫۰۱۱۳٫۱ Arvind Sharma، ۲۱۷.
↑ Najmabadi، ۵۶۶.
↑ پریچهر فرزام، صدای آمریکا.
↑ حورا یاوری، ۱۸۴.
↑ «طاهره». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۰۷ مه ۲۰۱۲. بازبینی‌شده در ۱۵ فوریه ۲۰۱۲.
↑ Maneck، Táhirih.
↑ Brugnol Angelico، ۷۵.
↑ ۱۹۹۹، Mutilated Body of the Modern Nation، ۳۸–۵۰.
↑ واثقی، ۷۵.
↑ ابوالحسنی، ۱۰۷.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Wilson، ۹۱۸.
↑ ۱۲۶٫۰۱۲۶٫۱ ساناساریان، ۷۲.
↑ Juliette Terzieff.
↑ Jeanne Smoot.
↑ نیلوفر بیضایی، رادیوزمانه.
↑ رجبی، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی‌گوی از آغاز تا مشروطه، ۱۹۰.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Banani Amin، ۴.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Banani Amin، ۵.
↑ رجبی، مشاهیر زنان ایرانی و پارسی‌گوی از آغاز تا مشروطه، ۱۹۰.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Franklin.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ «آینده‌نیوز».
↑ شجریان، «زندگینامه».
↑ محیط‌طباطبائی، ۵۸۱–۵۸۸.
↑ محمدحسینی، شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین، ۲۵۷–۲۸۷.
↑ Todd Lawson، Interpretation as Revelation.
↑ مهدویت.
↑ یحیی نوری، «ازلیه».
↑ استیلزمنک.
↑ McEoin، ۵۴۰.
↑ Hamid Dabashi، ۲۱۷.
↑ Hamid Dabashi، ۳۴۱.
↑ Abbas Amanat، ۲۹۵.
↑ کسروی، «بهائی‌گری».
↑ Fathi Asghar، ۸۳.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۶۱۵.
↑ تورج امینی. «طاهرهٔ خیالی، طاهره‌های حقیقی». ۱۷ مرداد ۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۱۴ نوامبر ۲۰۱۵.
↑ Susan Stiles Maneck، Táhirih.
↑ Arvind Sharma، ۲۳۸.
↑ محمدحسینی، حضرت باب، ۳۸۶.
↑ Mottahedeh، Ruptured Spaces and Effective Histories، ۸۱–۹۵.
↑ محمدحسینی، شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین، ۲۱۲.
↑ Mottahedeh، Representing the unpresentable، ۱۷۷.
↑ «کشف حجاب طاهره قره العین، بستر تاریخی و تأثیرات اجتماعی این رویداد». خبرگزاری ایرانشهر، ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۵. بازبینی‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۱۵.
↑ مهرانگیز کار. «طاهره را به بیت العدل راه ندادند». روز آنلاین، ۴ مرداد ۱۳۹۴. بازبینی‌شده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۴.
منابع[ویرایش]
- منابع انگلیسی
Afaqi, Sabir; Teofil Jasion, Jan (۲۰۰۴). "Jinab-i Tahiri". Táhirih in history: perspectives on Qurratu'l-'Ayn from East and West. ۱۶. Los Angeles: Kalimat Press. ISBN ISBN 1-890688-35-5 Check|isbn=value: invalid character (help)..mw-parser-output cite.citationfont-style:inherit.mw-parser-output qquotes:"""""""'""'".mw-parser-output code.cs1-codecolor:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit.mw-parser-output .cs1-lock-free abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-lock-subscription abackground:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registrationcolor:#555.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration spanborder-bottom:1px dotted;cursor:help.mw-parser-output .cs1-hidden-errordisplay:none;font-size:100%.mw-parser-output .cs1-visible-errorfont-size:100%.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-formatfont-size:95%.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-leftpadding-left:0.2em.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-rightpadding-right:0.2em
Amanat, Abbas (۱۹۸۹). Resurrection and renewal: the making of the Babi movement in Iran, 1844-1850. US: Cornell University Press. pp. ۴۶۱. ISBN ISBN 1-890688-42-8 Check|isbn=value: invalid character (help).
Amanat، Mehrdad (۲۰۰۹). «JUDEO-PERSIAN COMMUNITIES v٫ QAJAR PERIOD (۲)». Encyclopædia Iranica.
Banani، Amin (۲۰۰۵). Táhirih: a portrait in poetry. Los Angeles: Kalimat Press. شابک ۱-۸۹۰۶۸۸-۳۶-۳. پارامتر|access-date=نیاز به وارد کردن|url=دارد (کمک)
Bayat, M. (1982). Mysticism and Dissent: Socioreligious Thought in Qajar Iran. Modern intellectual and political history of the Middle East. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-2853-8.
Beck، Lois؛ Nashat، Guity (۲۰۰۴). Women in Iran from 1800 to the Islamic Republic. University of Illinois Press. ص. ۱۵. شابک ۰۲۵۲۰۷۱۸۹۱, ۹۷۸۰۲۵۲۰۷۱۸۹۸ مقدار|isbn=را بررسی کنید: invalid character (کمک).
Blomfield, (Sitarih Khanum) (۱۹۵۶). "The Wating Servants". The Chosen Highway. London: The Baha'i Publishing Trus. ISBN ISBN 0-87743-015-2 Check|isbn=value: invalid character (help).
Cole، Juan (۱۹۹۹). «Bahá'u'lláh». The Baha'i Encyclopedia. Baha'i Library Online. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱۱ دی ۱۳۹۰.
Dabashi, Hamid (۲۰۰۱). Close up: Iranian cinema, past, present, and future. London UK: Verso. pp. ۳۰۲. ISBN ISBN 1-85984-626-2 Check|isbn=value: invalid character (help).
Dabashi, Hamid (۲۰۱۱). Shi'ism: a religion of protest. US: Harvard University Press. pp. ۴۱۳. ISBN ISBN 978-0-674-04945-1 Check|isbn=value: invalid character (help).
Elwell-Sutton, L. P; MacEoin, D. M (1986). "Ḳurrat al-ʿAyn". Encyclopaedia of Islam. 5 (2 ed.). Leiden: E. J. Brill. p. 502. ISBN 90 04 07819 3.
Fathi، Asghar (۱۹۸۵). Women and the family in Iran. Netherlands: C.A.O. ص. ۸۱. شابک ۹۰۰۴۰۷۴۲۶۰. پارامتر|access-date=نیاز به وارد کردن|url=دارد (کمک)
Foltz, Richard (۲۰۰۴). Spirituality in the land of the noble: How Iran shaped world's religions. Oxford, England: Oneworld Publications. ISBN ISBN 1-85168-333-X Check|isbn=value: invalid character (help).
G.Jestise, Phyllis (۲۰۰۴). "Tahirih". Holy people of the world. ۱. Santa Barbara: ABC,Clio inc. ISBN ISBN 1-85109-649-3 Check|isbn=value: invalid character (help).
Hakimia، Donn. «Resistance, Resilience and the Role of Narrative: Lessons from the Experiences of Iranian Bahá'í Women Prisoners». ENQUIRE. University of Toronto: The University of Nottingham (Issue ۳). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱ دی ۱۳۹۰.
Hemmat، Kaveh Louis (۲۰۰۸). «Qurrat Al-Ayn». در Bonnie G. Smith. The Oxford encyclopedia of women in world history, Volume 1. Oxford University Press. ص. ۵۴۴–۵۴۵. شابک ۰۱۹۵۱۴۸۹۰۸, ۹۷۸۰۱۹۵۱۴۸۹۰۹ مقدار|isbn=را بررسی کنید: invalid character (کمک).
Kazembeyki، Mohammad Ali (۲۰۰۳). Society, politics and economics in Māzandarān, Iran, 1848-1914. Royal Asiatic Society books. Routledge. صص. ۱۱۹–۱۲۰. شابک ۰۷۰۰۷۱۵۰۴۵, ۹۷۸۰۷۰۰۷۱۵۰۴۶ مقدار|isbn=را بررسی کنید: invalid character (کمک).
Khodaverdi Tajabadi، Mohammad (۲۰۱۱). «SHAYKHIYYA AND KIRMAN`S SOCIO-POLITICAL CHANGES IN THE QAJAR PERIO». INTERNATIONAL JOURNAL Of ACADEMIC RESEARCH. Vol٫ ۳ (۲): ۱۲۶۷. بایگانی‌شده از اصلی ((pdf)) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۲۵ آذر ۲۰۱۱. از|فصل=صرف‌نظر شد (کمک)
Lawson، Todd (۱۹۹۰). «Interpretation as Revelation: The Qur'án Commentary of the Báb». Journal of Bahá’í Studies. Association for Bahá’í Studies. ۲ (۴). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۰.
Lawson, Todd (۲۰۰۷). "The Authority of the Feminine and Fatima's Place in an Early Work by the Bab". Online Journal of Bahá‟í Studies. ۱. Toronto, Canada: University of Toronto, Institute of Islamic Studies (ISSN 1177-8547): ۱۳۷–۱۷۰. Archived from the original (pdf) on ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. Retrieved ۱ دی ۱۳۹۰. Check date values in:|تاریخ دسترسی=(help)
Lewis، Franklin (۱۹۹۹). «Poetry as Revelation: Introduction to Bahá'u'lláh's Mathnavíy-i Mubárak». ۹. Association for Baha'i Studies English-Speaking Europe. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۹۰.
McEoin، Denis (۲۰۰۹). «۶». The messiah of Shiraz: studies in early and middle Babism.
momen، moojan (۲۰۰۳). «Usuli, Akhbari, Shaykhi, Babi: The Tribulations of a Qazvin Family». Iranian Studies. ۳۶. United Kingdom (UK), Oxfordshire: Carfax Publishing Co (۳). doi:10٫1080/02108603200013911 مقدار|doi=را بررسی کنید (کمک). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱۹ دی ۱۳۹۰.
Mottahedeh, Negar (۱۹۹۹). Winters, Jonah, ed. "Mutilated Body of the Modern Nation". Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East. ۱۸:۲. Berkeley: ۳۸–۵۰. Archived from the original (html) on ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. Retrieved ۲۶ آذر ۱۳۹۰. Check date values in:|تاریخ دسترسی=(help)
Mottahedeh, Negar (۲۰۰۸). Representing the Unpresentable: Historical Images of National Reform from the Qajars to the Islamic Republic of Iran (Gender, Culture and Politics in the Middle East). New York: Syracuse University Press. pp. ۲۶۴. ISBN ISBN 978-0-8156-3179-8 Check|isbn=value: invalid character (help).
Mottahedeh, Negar (۱۹۹۷). "Ruptured Spaces and Effective Histories: The Unveiling of the Babi Poetess Qurrat al-'Ayn-Tahirih in the Gardens of". UCLA Journal of History. ۱۷. Occasional Papers in Shaykhi, Babi and Baha'i Studies: ۵۹–۸۱. Archived from the original on ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. Retrieved ۱ دی ۱۳۹۰. Check date values in:|تاریخ دسترسی=(help)
Munro، Sarah (۲۰۱۱). Forget-Me-Not, Iran: The Story of Keith Ransom-Kehler. UK: Intellect. ص. ۱۲. شابک ۹۷۸-۱-۸۴۱۵۰-۴۱۱-۷. پارامتر|access-date=نیاز به وارد کردن|url=دارد (کمک)
Najmabadi, Afsaneh; Joseph, Suad (۲۰۰۵). Encyclopedia of Women & Islamic Cultures: Family, law, and politics. ۲. Brill NV. ISBN ISBN 9004128182 Check|isbn=value: invalid character (help). Archived from the original on ۰۷ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۱۶ دی ۱۳۹۰. Check date values in:|تاریخ بازبینی=, |تاریخ بایگانی=(help)
Sharma, Arvind (۱۹۹۴). Religion and women. USA: State University of New York. ISBN ISBN 0-7914-1690-9 Check|isbn=value: invalid character (help). Archived from the original on ۰۷ مه ۲۰۱۲. Retrieved ۲۵ دی ۱۳۹۰. Check date values in:|تاریخ بازبینی=, |تاریخ بایگانی=(help)
Smoot، Jeanne. «So-Called "Anti-Terrorism" Measures Harm Battered Immigrant Women». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۱۸ دی ۱۳۹۰.
Stiles Maneck, Susan. “Táhirih: A Religious Paradigm of Womanhood”. Journal of Bahá’í Studies Vol. 2, number 2 (1989), 1989. Archived from the original on 2012-02-15. Retrieved 24 آذر 1390.
Terzieff، Juliette. «New Law Puts Brakes on International Bride Brokers». بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۱۸ دی ۱۳۹۰.
Walbridge، Linda S. (۲۰۰۱). The most learned of the Shiʻa: the institution of the Marjaʻ taqlid. Oxford University Press. ص. ۹۵. شابک ۰۱۹۵۱۳۷۹۹X, ۹۷۸۰۱۹۵۱۳۷۹۹۶ مقدار|isbn=را بررسی کنید: invalid character (کمک).
Wilson, Samuel Graham (۲۰۰۹). Bahaism and Its Claims: A Study of the Religion Promulgated by Baha Ullah and Abdul Baha (1915). Kessinger Publishing, LLC. ISBN ISBN 978-1-120-16119-2 Check|isbn=value: invalid character (help).|first1=missing|last1=in Editors list (help)
Woodman، Marion (۱۹۸۹). «The Role of the Feminine in the New Era». Journal of Bahá’í Studie. Association for Bahá’í Studie. ۲: ۲. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱۱ دی ۱۳۹۰.
- منابع فارسی
آئین بیان (The Religion of Bayan). «به یاد صدمین سال شهادت نابغه دوران قره العین». ناشر: گمنام، سپتامبر ۱۹۴۹. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۱۵ دی ۱۳۹۰.
«آیا کار افراطیون زنجیره‌ای آب به آسیاب بهاییان ریختن نبود؟». آینده نیوز، ۲۲ شهریور ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۶ آذر ۱۳۹۰.
ابوالحسنی منذر، علی (تابستان ۱۳۸۶). «اظهارات و خاطرات آیت‌الله حاج شیخ حسین لنکرانی دربارهٔ بابیگری و بهاییگری». فصلنامه مطالعات تاریخی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی (۱۷).
استایلز منک، سوزان. «گروش اقلیتهای مذهبی به آیین بهایی - برخی مشاهدات مقدماتی». مقاله. سایت دیدگاه. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۰.
اوحدی، علی. «طاهره قرة العین». ۲ آوریل ۲۰۱۰. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
«برغانی». دانشنامه اسلامی. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۴ آذر ۱۳۹۰.
بیت‌العدل اعظم. «پیام مورخ ۲۰ جون ۲۰۰۸ بیت العدل اعظم». گلچینی از دستخط‌ها و پیام‌های بیت‌العدل اعظم (مرجع پیام‌های بیت‌العدل به زبان فارسی)، ۲۰ جون ۲۰۰۸. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۱۵ دی ۱۳۹۰.
بیضایی، نیلوفر. «طاهره قره‌العین و فروغ فرخزاد در دو تابلو». رادیو زمانه، ۰۵/۰۶/۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۲۹ بهمن ۱۳۹۰.
رجبی، محمدحسن (۱۳۷۴). مشاهیر زنان ایرانی و پارسی‌گوی از آغاز تا مشروطه. تهران: انتشارات سروش.
شجریان، محمدرضا. «زندگینامه». تارنمای رسمی. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
صبح ازل، میرزا یحیی نوری. «Azaliyyah». [ازلیه]. ترجمهٔ Nima S. Hazin. نسخه اینترنتی: Bayan19 Publications. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۳۰ آذر ۱۳۹۰.
«طاهره قره العین برای بابیت و بهائیت چه کرد؟». بایگانی‌شده از [مهدویت، بررسی و نقد شیخیه و بهائیت نسخهٔ اصلی] در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۷ آذر ۱۳۹۰.
فاضل مازندرانی، اسدالله (۱۲۴ بدیع). اسرار الآثار خصوصی. ۲. تهران: مؤسسهٔ ملی مطبوعات امری. تاریخ وارد شده در|سال=را بررسی کنید (کمک)
کسروی، احمد. «بهاییگری». نسخه الکترونیکی. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
عسگری، حسین. «قره‌العین». دائرةالمعارف تشیع شماره = ۱۳: ۱۰۸.
فرزام، پریچهر. «فرزانه میلانی، استاد دانشگاه، شاعر و نویسنده». واشینگتن: صدای آمریکا، ۱۹ مارس ۲۰۱۱. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۴ بهمن ۱۳۹۰.
ساناساریان، الیز (۱۳۸۴). جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷). ترجمه توسط نوشین احمدی خراسانی. تهران: نشر اختران. شابک ۹۶۴-۷۵۱۴-۷۸-۶.
محمدحسینی، نصرت‌الله. حضرت باب. نسخه اینترنتی: مؤسسه معارف بهائی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱۵ دی ۱۳۹۰.
محمدحسینی، نصرت‌الله (۱۹۹۸). شرح حیات و آثار منظوم و منثور قرّة العین. مؤسّسه معارف بهائی. ص. ۲۵۷–۲۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۱ دی ۱۳۹۰.
محمدحسینی، نصرت‌الله. «(طاهره (قرةالعین». آئین بهایی، ۲۲ مهر ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
محیط طباطبایی، سیدمحمد. «طاهره یا طاهرا». مقاله. ماهنامه گوهر، ۸ آبان ۱۳۵۶. ۵۸۱ تا ۵۸۸. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. بازبینی‌شده در ۲۹ آذر ۱۳۹۰.
واثقی، سام؛ واثقی، سهیلا (۲۰۰۶). دیوان اشعار بانو فاطمه زرین‌تاج. Wuppertal-Elberfeld / German: نشر بنیاد کتاب‌های سوختهٔ ایران. صص. ۱۲۱. بایگانی‌شده از اصلی (pdf) در ۲۰۱۲-۰۲-۱۵. دریافت‌شده در ۴ بهمن ۱۳۹۰.
یاوری، حورا (بهار ۱۳۷۳). «حجاب و کلام». فصلنامه ایرانشناسی. ۶. تهران (۱).
- منابع دیگر
BRUGNOL, ANGELICO. «STATI DI COSCIENZA MODIFICATI». (Stampato in proprio, ad uso privato, 2000. 75. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در 2012-02-15. بازبینی‌شده در 25 آذر 1390.
پیوند به بیرون[ویرایش]
طاهره قرةالعین در پروژه‌های خواهر
گفتاوردهای مرتبط در ویکی‌گفتاورد
پرونده‌های مرتبط در ویکی‌انبار- نسخه پی‌دی‌اف دیوان اشعار قره‌العین (حق نشر آزاد)
- صفحه قره‌العین در وبگاه حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی
- برخی آثار طاهره به عربی و فارسی
زنان در آثار باب و جنبش بابی در دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی)
مستند خاک-شکوفه-آتش (ساخته شبنم طلوعی)
بابیه | ||
|---|---|---|
| شخصیت‌ها | من یظهره الله • سید علی‌محمد باب • صبح ازل • حروف حی • ملاحسین بشرویه • ملا علی بسطامی • قره‌العین • محمدعلی بارفروشی • میرزا آقاخان کرمانی • ملا محمدعلی زنجانی • شیخ احمد روحی • سلیمان خان • محمدعلی زنوزی • عزیه نوری • سید حسین یزدی • میرزا جانی کاشانی • سیدکاظم رشتی • شیخ احمد احسایی • سید یحیی دارابی • علی ترشیزی |  |
| نوشته‌ها | قیوم الاسماء • تقسیر سوره کوثر • کتاب بیان • کتاب جزآء • کتاب الحیات • کتاب لعالی و مجالی • کتاب پنج شأن • هشت بهشت • تنبیه‌النائمین • اشعار طاهره قرةالعین • توبه‌نامه باب • نقطةالکاف • فراخوان کامل به بهشت بیان • قره العين | |
| مرتبط | امیرکبیر • جهانگیرخان صوراسرافیل • یحیی دولت‌آبادی • احکام بابی • سعیدالعلماء • شهید ثالث • قلعه چهریق • نبیل زرندی • میرزا اسدالله خویی • کشتار بابی‌ها در تهران • احمد سهراب • محمد عبدالله آل آهاری • ادوارد براون • هدایت‌الله شهاب فردوسی • جنگ قلعه طبرسی • شورش بابیان زنجان • شورش بابی‌های نیریز • شهدای سبعه • نقد بابیه • ختمیت وحی • نهی توقیت • علی‌محمد فره‌وشی • مسیو نیکلا • مهدی ملک زاده • ملک المتکلمین • ناظم‌الاسلام کرمانی • مجدالاسلام کرمانی • انجمن باغ میکده • محمدمهدی شریف کاشانی | |
| تاریخچه | تقویم بدیع بیانی • اسلام • تشیع • مهدویت • شیخیه • آیین بیانی • ازلی • انشعاب بابی بهائی • | |
ردهها:
- اعدام‌شدگان اهل ایران
- اعدام‌شدگان اهل ایران در دوره قاجار
- اعدام‌شدگان با چهارمیل کردن
- اهالی ایران در سده ۱۹ (میلادی)
- اهالی قزوین
- بابیت
- حروف حی
- حصر خانگی
- خاندان برغانی
- درگذشتگان ۱۲۶۸ (قمری)
- درگذشتگان ۱۸۵۲ (میلادی)
- رهبران مذهبی
- رهبران مذهبی زن
- زادگان ۱۸۱۴ (میلادی)
- زنان اعدام‌شده اهل ایران
- زنان سده ۱۹ (میلادی)
- شاعران ایران بزرگ
- شاعران زن اهل ایران
- شاعران زن عربزبان
- شاعران فارسی‌زبان
- شاعران فارسی‌زبان سده ۱۳ (قمری)
- شیخیه
- فعالان مذهبی کشته‌شده اهل ایران
- محدثان اهل ایران
- محدثان زن
- نویسندگان زن اهل ایران
- نویسندگان زن سده ۱۹ (میلادی)
- نویسندگان عربی سده ۱۹ (میلادی)
- نویسندگان مذهبی
- نویسندگان مذهبی زن
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"2.476","walltime":"2.757","ppvisitednodes":"value":54097,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":1006489,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":188867,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":21,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":1,"limit":500,"unstrip-depth":"value":1,"limit":20,"unstrip-size":"value":155064,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":2,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 2257.171 1 -total"," 32.18% 726.341 2 الگو:پانویس"," 21.99% 496.381 22 الگو:یادکرد_وب"," 21.50% 485.372 22 الگو:یادکرد/هسته"," 21.13% 476.979 30 الگو:یادکرد_کتاب"," 14.97% 337.852 142 الگو:پک"," 13.77% 310.820 319 الگو:عدد_به"," 13.07% 294.903 17 الگو:Navbox"," 7.71% 174.111 13 الگو:یادکرد_ژورنال"," 4.94% 111.532 10 الگو:Navbox_subgroups"],"scribunto":"limitreport-timeusage":"value":"0.942","limit":"10.000","limitreport-memusage":"value":8857888,"limit":52428800,"cachereport":"origin":"mw1308","timestamp":"20190410122309","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0637u0627u0647u0631u0647 u0642u0631u0629u0627u0644u0639u06ccu0646","url":"https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D8%B9%DB%8C%D9%86","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q255221","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q255221","author":"@type":"Organization","name":"u0645u0634u0627u0631u06a9u062au200cu06a9u0646u0646u062fu06afu0627u0646 u067eu0631u0648u0698u0647u0654 u0648u06ccu06a9u06ccu200cu0645u062fu06ccu0627","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2006-02-04T00:49:30Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/b/b2/Tahere.jpg","headline":"u0627u0644u0647u06ccu200cu062fu0627u0646 u0648 u0634u0627u0639u0631 u0627u06ccu0631u0627u0646u06cc"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":160,"wgHostname":"mw1265"););
